التحليل السيميولوجي لصور جائحة کورونا في المواقع الإخبارية "دراسة مقارنة بين موقعي DW الألماني وFrance 24 الفرنسي في نسختهما الناطقة بالعربية"

نوع المستند : المقالة الأصلية

المؤلف

الأستاذ المساعد ورئيس قسم الصحافة بأکاديمية أخبار اليوم.

المستخلص

هدفت الدراسة إلى تحليل الصور المتعلقة بجائحة کورونا في المواقع الإخبارية، وذلک بالتطبيق على موقعي DW الألماني وFrance 24 الفرنسي في نسختهما الناطقة بالعربية، باستخدام أداة التحليل السيميولوجي؛ بهدف الکشف عن الدلالات المختلفة للصور المنشورة، وتحليل الرسالة التشکيلية للصورة، وتحليل الدوال الأيقونية للصور المتمثلة في الأدوات والأشخاص والأشياء والزمن، وتوظيفها في التغطية المصورة لأزمة فيروس کورونا، بالمواقع الإخبارية محل الدراسة، بجانب أداة تحليل المضمون لاستخلاص مؤشرات کمية؛ من خلال رصد وتحليل مصادر الصور وأنماطها ومجالات تناول التغطية المصورة، وذلک بهدف الإجابة عن تساؤلات الدراسة.
وتوصلت الدراسة إلى اختلاف الموقعين الإخباريين محل الدراسة فيما يتعلق بمصدر الصور المنشورة، بحيث تصدرت وکالة الأنباء الفرنسية (أ.ف.ب) المرتبة الأولى، وکذلک في مجالات تناول الجائحة وکانت الأولوية للمجال الطبي، يليه السياسي بما يتناسب مع طبيعة الجائحة، ويتناسب حاجة الساسة لاتخاذ إجراءات احترازية بشأنها ودور وسائل الإعلام في إبراز ذلک، وأخيرًا فيما يتعلق بأنماط الصور المستخدمة في التغطية المصورة لجائحة فيروس کورونا بحيث کانت الصورة الموضوعية هي الغالبة، وتمت الاستفادة من النماذج السيميائية في تحليل الصور، عن طريق الکشف عن الدوال الأيقونية في الصور، ومدلولاتها في تفسير العلاقة بين جوانب التغطية على المستويين التعييني والتضميني، وقد کانت الغلبة في الأدوات للکمامة، وذلک نظرًا لأهمية دور الإعلام في التوعية، وفيما يتعلق بالدوال الأيقونية الخاصة بالأشخاص فقد کانت الغلبة لـ "الشخصيات القيادية العامة" للترکيز على دور الدولة من خلال تصريحات الرؤساء، وقدمت الباحثة تحليلًا کيفيًا بالاعتماد على التحليل السيميائي للصور مع تحليل تفصيلي لنموذج من کل محور من محاور التغطية في کل موقع من موقعي الدراسة، وتناول الدوال الأيقونية الأبرز في الصورة المراد تحليلها من حيث الرسالة التشکيلية والرسالة التضمينية إلى جانب تقديم وصف للصورة، ولغة الجسد بها.

الكلمات الرئيسية

الموضوعات الرئيسية


-       Albiblawi, H. (2021) jayihat kuruna: al'azmat wabina' waey kuni liealam jadid, majalat altufulat waltanmiati, 40.
-       -Alsidiqi, A. (2021) 'azmat kuruna: murajaeat fi alfikr alqanunii almueasiri: qira'at naqdiatun, majalat Alfiqh walqanunu, 91.
-       Abd Allah, S. (2017) simyayiyat alsuwrati: altifl alsuwriu alghariq anmwdhjan, markaz aleabikan lil'abhath walnashra, majalat Fikr, 18.
-       Mohammadi, Zohre (September 2013) Deconstruction Theory, Rumi's Discourse and their application in Design Process, Kermanshah University of Art & Architecture.
-       Available online at:
 
-       Sifun, B. ('iibril 2016) madkhal lisimiayiyat alsuwrat alsahafiati, markaz albasirat lilbuhuth waliastisharat walkhadamat altaelimiati, 44(1).
-       Marouf, H. ('iibril 2016) simiayiyat alsuwrat watasmim ghilaf alkutaab alearabii almatbuea: dirasat maydaniat tahliliat lidawriha fi eamaliaat altaswiqi, jamieatan Banha- kuliyat Aladab, majalat kuliyat Aladab, 44(1).
-       Qahlus, S. (2016) simyayiyat alkhitab albasari, majalat kuliyat Alfunun wal'iielami, 3.
-       Aldaakhili, R. (shta' 2017) dalalat altaghtiat almusawarat li'anshitat altanzimat al'iirhabiat fi almawaqie al'iiliktruniat lilsuhuf alearabia "dirasat tahliliat simiulujiat ealaa mawqie sahifatay al'ahram almisriat walsharq Al'awsat Alsaeudia", majalat Albuhuth Al'iielamia, 47.
-       Abd Aleaziza, H. (2017) simiayiyat surat alaihtijajat alshaebiat fi alqanawat alfadayiyat dirasat tahliliata, almajalat almisriat libuhuth al'iielam watiknulujia alaitisali, jamieat Janub Alwadi, kuliyat Al'iielam watiknulujia Alaitisali, 1.
-       M. El-Zawawy, Amr )July 2018( The Semiotics of the Final Speech: Bush VS. Mubarak, Bulletin of the Faculty of Arts,Volume 78 Issue 6.
-       Issa, H. (2018) simiayiyat alsuwrat alfutughrafiat fi almalsaq alsiynamayiy, aljameiat alearabiat lilhadarat walfunun al'iislamiati, majalat Aleimarat walfunun waleulum Al'iinsania, 10.
-       Ahmed, T. Hussein (2020). COVID-19 humor in Jordanian social media: A socio-semiotic approach. Heliyon Volume 6.
-       Beach, E (2020). War and Imprisonment: A Discourse Analysis Exploring the Construction of Meanings and Realities Surrounding COVID-19 Within Mainstream News Media. M. A Thesis. University of Hertfordshire
-       Peterson, K. (2020). HEALTH PANIC MECHANISMS IN THE COVID-19 MEDIA DISCOURSE IN ESTONIA. M. A Thesis. University of Tartu.
-       Massimo Leone, M. (2020). The Semiotics of the Medical Face Mask: East and West. Signs & Media, Vol.1.
-       Available on line at:
-       Sattar, G. (2020). SEMIOLOGICAL DISCOURSE ANALYSIS OF EDITORIAL CARTOONS IN NATIONAL NEWSPAPERS ON COVID 19. PJAEE, Vol.17, No.12.
-       Naimah, A. (2020), Multivocality of Saudi COVID-19 Discourse in Social Media Posts: A Socio-Semiotic Multimodal Perspective, Gema Online Journal of Language Studies , Volume 20, No.4.
-       Anggraeni, Y. (2021), Representation of the Indonesia Government in Handling COVID-19 Case on Tempo Magazine Cover, E-Journal of Linguistics, Vol. 15, No. 1.
-       Sani, K. (2021). Discourse Structure of Covid 19 Edition Cartoon: Critical Discourse Analysis. TIJOSSW, Vol. 03 No. 1.
-       Abd Alhamid, M. (2005) nazariaat al'iielam watijahat altaathiru, Alqahira: Alam Alkutub.
-       Alzubayr, M. (2001), tarikh suar alsiyasat alkulunialiat alfaransiat fi aljazayar, risalat majistir, ghayr manshurati, almadrasat aleulya lilfunun Aljamila.
-       Abdel Moneim, Y. (2019) lughat aljasad wa'ahamiyatuha lildueat bayn alnazariat waltatbiqi, jameiat Ansar Alsunat almuhamadiati, 579.
-       Sri HestiHeriwati (2017), Semiotics in Advertising as A Way to Play Effective Communications,
-       th Bandung Creative Movement International Conference on Creative Industries, volume 41.
-       -Ilhami, H. (2015) simyulujia altawasul alaijtimaeii: dirasat tahliliatan libinyat alrumuz ghayr allafziat ealaa mawqie fisbuk, mutamar wasayil altawasul alaijtimaeii: altatbiqat wal'iishkaliaat almanhajiata, kuliyat Al'iielam walaitisali, jamieat A'iimam Muhamad bin Saud.
-       -Hamza, M. (2006) surat alqadaya alearabiat fi alkarikatur alsiyasii watathiruha ealaa alsuwrat aldhihniat ladaa alshababi, risalat majistir, ghayr manshuratin, jamieat Eayn Shams, kuliyat Aladab.
-       Alshaykh, N. (2019) The Oriental Mariner: A Semiotic Analysis Of Sindibads First Voyage, markaz albahth watatwir almawarid albashariat - Ramah, majalat dirasat fi aleulum al'iinsaniat walaijtimaeiati, 10(2).
-       -Ilhami, H. (2017) alrumuz ghayr allafziat ealaa mawaqie altawasul alaijtimaeii "dirasat tahliliat limawqie "Facebook" fi daw' madkhal altahlil alsiymiuwji, almajalat aleilmiat libuhuth alealaqat aleamat wal'iielani, 10.
-       Chandler, Daniel (2002) Semiotics: The Basics, London, Routledge.
-       Theo, Caldas-Coulthard, Carmen Rosa and van Leeuwen,(2003) ‘Critical social semiotics: Introduction’, Social Semiotics, Vol.13, No.(1).
-       Aiello, Giorgia (2020), Visual Semiotics: Key Concepts and New Directions, 2nd The SAGE Handbook of Visual Research Methods.
-       T. Hussein, Ahmed & Nabil Aljamili, Lina (2020). COVID-19 humor in Jordanian social media: A socio-semiotic approach. Heliyon, Vol.6, Issue 12.
-       Ferdinand de, Saussure (1959), Course in General Linguistics. Philosophical Library, New York.
-       Available online at:
-       Halliday ,M.A.K (1978) Language as Social Semiotic: the Social Interpretation of Language and Meaning. London:Edward Arnold.
-       William L. Ballard
-       Hodge, R &Kress G, 1988. Social Semiotics. Polity, Cambridge.
-       Kress, G., & van Leeuwen, T. (2006). Reading Images: The Grammar of Visual
-       Design, New York: Routledge.
-       -Bilal, A.  (2008) 'athar aistikhdam alsuwrat alsahufiat alraqamiat fi 'iibraz alqiam aldalaliat bialwasayit al'iikhbariat almisriati, risalat dukturah, jamieat hulwan, kuliyat alfunun altatbiqiati, qism altaswir alfutughrafi.
-       -Aumon, J. (2013) tarjamatu: rita alkhuri, alsuwrat, Beirut: almunazamat Alearabia liltarjamati.
-       Barthes, Roland. (1998), The Semiotics Challenge, New York: Hill and Wang.
-       Sifaki, E., & Papadopoulou, M. (2015). Advertising modern art: a semiotic analysis of posters used to communicate about the Turner Prize award. Visual Communication, Vol.14,No.(4),
-       Omar, A. (1998) ealm aldilalati, Alqahira: Alam Alkutub.
-       Alhadi, M. (rbie 2017) simat alealaqat bayn almuatin walmasyuwl alhukumii kama yaekisuha karikatir alsuhuf almisria "dirasat simyulujiat wadalaliati, almajalat aleilmiat libuhuth alsahafati, 10.
-       Nasir, A. (2011) thaqafat alsuwrat fi wasayil al'iielami, Alqahira: Aldaar almisriat Allubnania.
-       -Halima, H. (2015) altahlil alsiymiulujiu lilkarikatur alaijtimaeii eabr safhat alfisbuk lilsahafii aljazayirii: alrusumat alkarikaturiat lilrasaam muhamad jalal nmwdhjan, risalat majistir ghayr manshurtin, maehad aleulum al'iinsaniat walaijtimaeiati, jamieat Djilali Bounaama.
-       -Markaz dirasat alsharq al'awsat (sif 2020) 'azmat kwruna: altadaeiat ealaa alealam alearabii wastiratijiat almuajahati, al'urduni, majalat dirasat Sharq Awsat, 92(24).
-       Ali, H. (2016) ealaqat simyulujia tasmim almawaqie al'iikhbariat al'iiliktruniat bitashkil alwaqie alaiftiradii ladaa almurahiqina, risalat dukturah, ghayr manshura (jamieat Eayn shams: maehad aldirasat aleulya liltufulati.
-       aziz, K. (2012) sultat allughat wahamilat almaenaa fi alkhitab alaitisalii, majalat al'akadimi, Baghdad, jamieat Baghdad: kuliyat Alfunun aljamilati, 60.
-       Murad, R. (2014) altawzif alsiyasiu lilsuwar walrusum fi alsahafat almisriati: dirasat tahliliat ealaa eayinat min alsuhuf almisriati, risalat majistir, ghayr manshura (jamieat Assut: kuliyat Aladab, qism Al'iielam.
-       -Samash, S. (sibtambar 2017) simiayiyat alsuwrat alsiynamayiyat watathiruha, markaz faeilun lilbahth fi al'anthirbulujia waleulum al'iinsaniat wal'iijtimaeiati, almajalat alearabiat lildirasat al'anthrubulujiat almueasirati, majalat Anthrubulwjia, 6(3).
-       Gervereau Lauren, Voir, conprender. Analyser les images. Paris, Edition La de couverte, 1997.
-       -Ben Farah, Y. (2018) simiayiyat alsuwrat fi fani altaswiri, majalat alhiwar althaqafii, jamieat Abd Alhamid Ben Badis, kuliyat Aeulum Alaijtimaeia, mukhbir hiwar alhadarat waltanawue althaqafii wafalsafat alsilma, 2(2(.
-       Mohsab, H. (2016) altahlil al'ayqunuluji lisuar qanaat alsuways mundh Ismaeil hata Alsiysi ealaa mawqie suar jujil, almajalat almisriat libuhuth alraay aleami.
-       Hasan, A. (2015) aistikhdam 'aeda' hayyat tadris al'iielam altarbawii alsahafat walmasrah limaharat alaitisal ghayr allafzii walughat aljasad waealaqatiha bi'iidrakihim lilmaenaa aldalalii fi aleamaliat altadrisiati, almajalat almisriat libuhuth alraay aleami (jamieat alqahirat: kuliyat al'iielami, markaz buhuth Aleam) 2(14).
-       Al-Abed, M. (fbrayir 2010) al'iisharat walrumuz wal'ayqunat albasaria (surya: muasasat alwahdat lilsahafat waltibaeat walnashr
-       www.diwanalarab.com/sp.p=php,272015/11.
-       Alqadi, M. (2012) tawzif alshakhsiaat alshahirat fi al'iielan litahqiq al'ahdaf alaitisaliati, risalat majistir, ghayr manshuratin, jamieat Helwan: kuliyat Alfunun Altatbiqiati, qism Al'iielan.
-       Alrafaei, N. (ynayir 2016) dirasat tahliliat litaebirat alwajh lilshakhsiat al'iielaniat fi tasmim al'iielani, majalat eulum wafununa- dirasat wabuhuthi, jamieat Helwan, 28(1).
-       Shafiq, H. (2012) lughat aljasid fi almajal al'iielami, ta1, Alqahira, Dar Fikr wa Fan liltibaeat walnashr waltawziei.
-       abd Almueti, R., Abdel-Latif, A. (sibtambar 2019) tathir lughat aljasid fi alhamalat al'iielaniat alkhasat bialtaweiat alaijtimaeia "dirasat tatbiqiati", majalat Olom Al'iinsan walmujtamaei, 3(8).
-       Hijab, M. (2007) aliatisal alfaeaal lilealaqat aleamati, ta 1, alqahiratu: Dar Alfajr lilnashr waltawziei.
-       Ahmed, M. (2016) hudur aljasid fi alealam wadalalatuhi, majalat alkalimati, 93.
-       Owda, K. (2016) fanu altawasul bilughat aljasadi: alkhatabat nmwdhjan, almutamar aleilmii alduwalii al'awala: altawasul wa'ansaquh almaerifiat fi alturath alearabii: mafahim waqadaya wanamadhiju, jamieat Ibn Zohr Agadir -kolyat Aladab waleulum al'iinsaniati.
-       Aljabr, K. (2012)  lughat aljasid fi alturath alearabii, majalat jamieat Alquds almaftuhat lil'abhath waldirasati, 36.
-       Beattie, Geoffrey (2016) How Hand Movements Reveal Hidden Thoughts, Rethinking Body Language, London: Routledge.
-       Wahid, M. (maris 2014) aldilalat alramziat lilughat aljasadi: mulahazat hawl thawratay 25 yanayir 2011 wa30 yuniu 2013, almarkaz alearabia lilbuhuth waldirasati, Afaq siasiatun, 3.
-       Ezz El-Din, A. (2018) altataghtiat almusawarat li'ahdath thawrat 25 yanayir fi alsuhuf almisria "dirasat tahliliatan muqaranatan lisuhuf al'ahram walmisrii alyawm walwafda, risalat majistir, ghayr manshuratin, jamieat alqahirat: kuliyat al'iielami, qism alsahafati.
-       Alzaahi, F. (2018) alsuwrat watahlil alkhitab albasarii fi alealam alearabii, majalat Alkhatab, 14(8).
-       Khrisi, M. (2018) fi simyayiyaat alnasaq albasarii - alealamat al'ayquniat, majalat Simyayiyaati, 3(6).
-       Al-Zubaidi Nassier A. G. et al., Semiotics across Cultures: An Analysis of Shop Signs in American and Iraqi Contexts, Al-Adab Journal, No.124, March 2018.
-       Lunman, Y. (2001) madkhal 'iilaa simiayiyat alfilmi, tarjamatu: nbighil aldibsi, dimashqa: manshurat wizarat althaqafati, almuasasat aleamat lilsiynima.
-       Gabriel B.Tait & George, (2018), Are They the Greatest? A Visual Comparative Analysis of Muhammad Ali and Maya Angelou Published on American Newspaper Front Pages, Visual Communication Quarterly, Vol.25, Issue 3.
-       Available online: