دور المؤثرين عبر مواقع التواصل الاجتماعي في ترتيب أجندة القائمين بالاتصال في وسائل الإعلام التقليدية- دراسة ميدانية

نوع المستند : المقالة الأصلية

المؤلفون

1 جامعة الأزهر - كلية الإعلام -قسم الإذاعة والتليفزيون

2 كلية الإعلام بنات - جامعة الأزهر

المستخلص

في ضوء التنامي المستمر لظاهرة المؤثرين، ودخولهم في جميع المجالات الاجتماعية والاقتصادية والسياسية والدينية وغيرها، وتأثيرهم في قاعدة عريضة من الجمهور، مستغلين إمكانيات التفاعلية والانتشار الواسع التي أتاحتها مواقع التواصل الاجتماعي، بكل أشكالها، سعت هذه الدراسة لمعرفة دور المؤثرين عبر مواقع التواصل الاجتماعي في ترتيب أجندة القائمين بالاتصال في وسائل الإعلام التقليدية، واعتمدت الدراسة على منهج المسح بشقه الميداني، بالاعتماد على استمارة الاستبيان لجمع البيانات، وذلك بالتطبيق على عينة قوامها 100 مفردة من القائمين بالاتصال في عدد من المؤسسات الإعلامية المختلفة، ما بين صحف وقنوات تليفزيونية. وجاءت أهم نتائج الدراسة لتؤكد أن للمؤثرين عبر وسائل التواصل الاجتماعي دورًا متزايدًا في التأثير على أجندة القائمين بالاتصال في وسائل الإعلام التقليدية، إذ إن 90% من الإعلاميين يتابعون المؤثرين بشكل دائم أو أحيانًا، وأكدت النتائج أن فيسبوك وتيك توك هما المنصتان الأبرز لتأثير المؤثرين، وأن المتابعة غالبًا سطحية وليست تحليلية. وعلى الرغم من ذلك، فإن الإعلاميين رأوا أن للمؤثرين تأثيرًا متوسطًا إلى كبير في ترتيب أجندة الإعلام، خصوصًا في القضايا الاجتماعية والترفيهية.
كما اتضح أن العلاقة بين الإعلام والمؤثرين تميل للتكامل أكثر من التنافس، وأن عددًا كبيرًا من الإعلاميين يرون أن للمؤثرين تأثيرًا يفوق أحيانًا الإعلام التقليدي، وأكدت الدراسة وجود علاقة ارتباط قوية بين تفاعل الجمهور مع محتوى المؤثرين وترتيب الأخبار في المؤسسات الإعلامية، بينما الخبرة الإعلامية ونوع الوسيلة كانت لها علاقة بمستوى متابعة المؤثرين، في حين لم تظهر فروق دالة وفقًا لمتغير الجنس أو الفئة العمرية.

الكلمات الرئيسية

الموضوعات الرئيسية


BBC News. (2022, March). Ukraine conflict: How TikTok became a front line in the war. Retrieved from https://www.bbc.com/news/world-europe-60571737
[1] - Newman, N., Fletcher, R., Robertson, C. T., Eddy, K., & Nielsen, R. K. (2023). Digital News Report 2023. Reuters Institute for the Study of Journalism, University of Oxford.
[1]- Newman, N., Fletcher, R., Robertson, C. T., Eddy, K., & Nielsen, R. K. (2024). Digital News Report 2024. Reuters Institute for the Study of Journalism, University of Oxford.
[1]- New York Post. (2025, May 12). White House briefings shaken up by 'new media' seats - legacy press fumes. Retrieved from https://nypost.com/2025/05/12/us-news/white-house-briefings-shaken-up-by-new-media-seats/
[1] - Times of India. (2025, May 12). From nobody to the White House: Who is Dominick McGee? MAGA influencer stirring up outrage on X. Retrieved from https://timesofindia.indiatimes.com/world/us/from-nobody-to-the-white-house-who-is-dominick-mcgee-maga-influencer-stirring-up-outrage-on-x/articleshow/121793652.cms
- Abu Alhuda, I. (2025). "taearad alshabab almisriu limuhtawaa almuathirin eabr alshabakat alaijtimaeiat baed alharb ealaa Gaza eam 2023 wamadaa waeyihim bialqadiat alfilastiniati". almajalat almisriat libuhuth al'iielami, 90(1), 41-94.
- Al-Abyad, Ahmed. (2024)," dawr misdaqiat almuathirin fi qarar aikhtiar alwijhat alsiyahiati: dirasatan eayinatan min almutabieina. majalat 'iidarat al'aemal waldirasat alaiqtisadiati, 10(2), 69-84, 2024.
- Alshubini, H. (2024). "duwr muathiri shabakat altawasul aliaijtimaeii fi taeziz aliastijabat liqadaya altaghayur almunakhii bimasari", almajalat almisriat libuhuth al'iielami. kuliyat al'iielami, jamieat Alqahira, 89(2).
-Hasan, M. (2024). "dur almuathirin eabr minasaat altawasul aliaijtimaeii fi altarwij li'anshitat almuasasat alkhadamiat bialmamlakat alearabiat alsaeudiati: dirasat maydaniatan", almajalat almisriat libuhuth aliatisal aljamahiri,. jamieat Bani suif, 6(6), 1-51.
- Ishaq, M. (2024)." dawr muathiri aliastidamat fi altaweiat bialqadaya albiyiyati: bialtatbiq ealaa mawqie 'iinistajrami", almajalat almisriat libuhuth al'iielami, kuliyat al'iielami, jamieat Alqahira, 89(4).
- Al'adhami, S. (2023)."'iidrak "almuathirina" ealaa minasa "alanistighram" liaihtiajat alshabab fi al'urdun", risalat majistir ghayr manshurtin, kuliyat al'iielami, jamieat Alsharq al'awsata, Al'urdun.
- Abdel Rahim, Lamia. (2023)," bina' alsuwrat aldhihniat kamutaghayir wasit fi alealaqat bayn taswiq almuathirin walsuluk alshirayiyi min manzur almutabiein ealaa mawaqie altawasul aliajtimaeii", almajalat aleilmiat lildirasat walbuhuth almaliat wal'iidariati,. kuliyat altijarati, jamieat madinat Alsaadati, Almanufia, 15(4), 252-289.
- Abd alqadir, M. (2023)." astikhdam alshabab almisrii lisafahat muathiri mawaqie altawasul aliajtimaeii waealaqatih bijawdat alhayat ladayhim: dirasat maydaniati", majalat aldirasat al'afrwasywiati,. jamieat qanaat Alsuways, 6(2), 367-403.
[1] - Ding, C., Jabr, W., & Guo, H. (2023). Electoral Competition in the Age of Social Media: The Role of Social Media Influencers. MIS Quarter, 47(4), 1647–1662.
[1]- Peter, C., & Muth, L. (2023). Social Media Influencers’ Role in Shaping Political Opinions and Actions of Young Audiences. Media and Communication, 11(3), 45–56.
[1] - Goodwin, A., Joseff, K., Riedl, M. J., Lukito, J., & Woolley, S. (2023). Political Relational Influencers: The Mobilization of Social Media Influencers in the Political Arena. International Journal of Communication, 17, 1234–1256.
[1] - Riedl, M. J., Lukito, J., & Woolley, S. C. (2023). Political Influencers on Social Media: An Introduction. Social Media + Society, 9(1), 1–5.
- Halim, Rania. (2022)," dawr almuathirin aliajtimaeiiyn fi alhayat alyawmiat lilshabab almisrii: dirasat maydaniat ealaa eayinat min alshabab aljamieii", majalat aldirasat al'iinsaniat wal'adabiati,. kuliyat aladab, jamieat kafr Alshaykh, 26(1), 556-591.
- Salama, H. (2021)," aleawamil almuathirat fi mutabaeat aljumhur alearabii lihisabat almuathirin ealaa anistijrami", almajalat almisriat libuhuth al'iielami, kuliyat al'iielami, jamieat Alqahira. 77(1), 185-246.
- Refaat, M. (2020)."taqyim fa'aelaat 'asalib altaswiq altaathirii eabr mawaqie altawasul alaijtimaeii ladaa alshabab aljamieii: dirasat kayfiati", majalat albuhuth al'iielamiati,. kuliyat al'iielami, jamieat Al'azhar, 55(4), 371-404.
- Abd Almaqsud, A. (2019). " dawr muathiri mawaqie altawasul aliajtimaeii fi tashkil ahtimamat almutabiein tujah 'anmat alhayaat alyawmiati", almajalat alearabiat libuhuth al'iielam waliatisali,. kuliyat al'iielami, jamieat Al'ahram Alkanadiati, 26(4), 110-157.
- Yahya, Dina. (2025). "tathir 'ajandat mawaqie altawasul aliajtimaeii ealaa alsiyasat altahririat lil'iielam altaqlidi", almajalat aleilmiat libuhuth al'iidhaeat waltilifizyuni. kuliyat al'iielami, jamieat Alqahira. 31(2).
- Ramzy, Amal. (2023), " dawr mawaqie altawasul aliaijtimaeii fi tartib 'awlawiaat albaramij alhawariat fi munaqashat alqadaya almujtamaeiati: dirasat maydaniat ealaa alqayim bialiatisali". majalat buhuth kuliyat aladab. jamieat Almanufiati, 34(2).
- Aldamarani, H. (2023)." aliat bina' al'ajandat altahririat dakhil mawaqie tatbiqat al'akhbar almujamaeat alearabiat walduwaliati: dirasatan fi almadmun walqayim bialatisali" almajalat aleilmiat libuhuth alsahafati, kuliyat al'iielami, jamieat Alqahira, 25(3), 639-656..
- jaefara, B. (2023)," tathir aitijahat almustakhdamin liminasaat altawasul aliaijtimaeii ealaa 'ajandat barnamaj nashratukum biqanaat aljazirati", almajalat aldawliat lilaitisal alaijtimaeii, 10(2), 65-88. jamieat Abd Alhamid bin Badis Mustaghanim, kuliyat aleulum al'iinsaniati, mukhbir aldirasat al'iielamiat waliaitisaliati.
[1]- Tomas Dodds, Popularity-driven Metrics: Audience Analytics and Shifting Opinion Power to Digital Platforms. Journalism Studies Volume 24,2023- Issue 3.
- Amr, A. (2022)."aleawamil almuathirat fi bina' 'ajandat alqadaya alaijtimaeiat fi alsahafat almisriat almatbueat wal'iiliktruniati", risalat dukturah ghayr manshuratin, qism alsahafati, kuliyat al'iielami, jamieat Alqahira.
-  Husayn, K. (2019). "tafa'aelaat aljumhur mae safahat alqanawat alfadayiyat almisriat eabr alfis buk: dirasatan fi aineikasat altafa'aelaat ealaa bina' al'ajandat al'iielamia ",risalat majistir ghayr manshuratin, qism al'iidhaeat waltilifizyuni, kuliyat al'iielami, jamieat Alqahira.
 - Feezell, J. T. (2018). Agenda Setting through Social Media: The Importance of Incidental News Exposure and Social Filtering in the Digital Era. Political Communication, 35(2), 225–245
- Alqadi,N. (2015)." dawr mawaqie altawasul aliaijtimaeii fi bina' 'ajandat alqayim bialaitisal fi alsuhuf almisriat bialnisbat lil'akhbar walqadaya almahaliyati", almajalat almisriat libuhuth alraay aleama, kuliyat al'iielami, jamieat Alqahira, 14(4).
- M. McCombs, (2015), Agenda Setting Theory, International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences, Reference Work • Second Edition • 2015
 - Agenda Setting Theory, in Advertising, Public relations, Marketing and Consumer Behavior, Mass Communication, Political Communication.
- Radke, H. R. M., Kutlaca, M., Siem, B., Wright, S. C., & Becker, J. C. (2020). Beyond allyship: Motivations for advantaged group members to engage in action for disadvantaged groups. Personality and Social Psychology Review, 24(4), 291–315. https://doi.org/10.1177/1088868320918698
[1]- Monica Postelnicu, Two-step flow model of communication, https://www.britannica.com/topic/two-step-flow-model-of-communication
- Thabet, t. (2013), " qadat alraay walfikr wadawruhum fi altaathir waltaghyir waltaerif biqiam alrisalat almuhamadiat min khilal wasayil al'iielam aljadida (shabakat al'iintirnit anmwdhjan)". majalat aleamidi, jamieat Om Albawaqi, Aljazayar. 2(1).
- Salih, A. (2020)." eanasir aljadhb fi almuhtawaa al'iielamii lilmuathirin ealaa mawaqie altawasul alaijtimaeii waineikasiha ealaa sulukiaat almujtamae Aleiraqii", majalat madad Al'adba, kuliyat al'iielami, aljamieat Aleiraqia. 22(1).
- Rabiei, M. (2022)."alaitijahat alhadithat fi buhuth tathirat mawaqie altawasul alaijtimaeii ealaa al'ada' alsahafii: dirasat tahliliatan min almustawaa althaani". majalat buhuth al'iielam alraqamii, kuliyat al'iielam watiknulujia alaitisali, jamieat Alsuwis, 32(1).
 - Allan B, Communication in the Digital Age: Promise and Peril, published on 8 Feb.2024, available at https://www.linkedin.com/pulse/communication-digital-age-promise-peril-professor-allan-britton-d76xe