مستقبل حرية الإعلام المرئي والمسموع في فلسطين: دراسة استشرافية حتى عام 2041

نوع المستند : المقالة الأصلية

المؤلف

أستاذ الإذاعة والتلفزيون المساعد، قسم الإذاعة والتلفزيون، کلية الإعلام، جامعة الأقصى.

المستخلص

تحاول الدراسة استشراف مستقبل حرية الإعلام المرئي والمسموع في فلسطين؛ بالاعتماد على اتجاهات الأکاديميين والممارسين نحو واقع حرية الإعلام المرئي والمسموع في فلسطين باعتباره امتدادًا طبيعيًّا للماضي، وماهية العوامل المؤثرة فيها، وکذلک العوامل التي تؤثر على الأداء الإعلامي خلال العقدين القادمين، وذلک في سبيل وضع خارطة معرفية جيدة وطرح رؤية مستقبلية من خلال بناء مجموعة من السيناريوهات المستقبلية، وطُبقت الدراسة على عينة عمدية قوامها (118) مفردة من الأکاديميين بکليات وأقسام الإعلام بالجامعات الفلسطينية، والممارسين بمؤسسات الإعلام المرئي والمسموع في فلسطين.
    أشارت النتائج إلى أن معظم المبحوثين أکدوا على أن أهم العوامل المؤثرة في حرية الإعلام المرئي والمسموع في فلسطين خلال العقدين القادمين تتمثل في تغير الحالة السياسية بما يدعم حرية الرأي، يليها موائمة التشريعات الفلسطينية مع المواثيق الدولية الضامنة لحرية الإعلام.
   وأوضحت النتائج أن السيناريو التفاؤلي (الإصلاحي- التحول الجذري) هو السيناريو الأکثر ترجيحًا لحرية الإعلام المرئي والمسموع في فلسطين بحلول عام (2041) وفق توجهات العينة المبحوثة، يليه السيناريو المرجعي (الثبات- استمرار الوضع على ما هو عليه)، وأخيرًا السيناريو التشاؤمي (الانهيار- التدهور).

الكلمات الرئيسية

الموضوعات الرئيسية


-Abd Alaziz, B. (2011). manahij albahth al'iielamii: al'usul alnazariat wamaharat altatbiqi, (alqahirata: Dar Alkitaab Alhadithi) 201.
-Abd Alrahman, N. (2014). aldustur almisriu aljadid wahuriyat altaebira: dirasat aistitlaeiat ean waqie wamustaqbal altilfizyun almisrii, almutamar aleilmiu alduwaliu aleishrin likuliyat al'iielam jamieat alqahira "mustaqbal al'iielam almisrii fi zili dustur 2014", (jamieat Alqahira: kuliyat Al'iielam).
-Abd Alwahaab, R., Abdel Razek, H. (2017). mustaqbal sahafat albayanat fi misr khilal aleaqdayn alqadimayn "2017-2037", almajalat alearabiat libuhuth Al'iielam walaitisali, (jamieat Al'ahram Alkanadiati,) 19, 120-137.
-Abdel Hai, W. (2007). manahij aldirasat almustaqbaliat watatbiqatuha fi alealam alearabii, ta1, (Abu Zabi: markaz al'iimarat lildirasat walbuhuth Alastiratijiati,) 19:116.
-Abu Alhasan, S. (2012). mustaqbal huriyat alsahafat fi masra: dirasat aistishrafiat lileawamil almuathirat hataa eam 2026, risalat majistir ghayr manshuratin, (jamieat janub Alwadi: kuliyat Aladab, qism Al'iielami,) 3.
-Abu Alhasan, S. (2018). aleawamil almuathirat ealaa mustaqbal huriyat alsahafat fi masra: dirasat aistishrafiatan hataa eam 2027, almutamar aleilmii althaalith "nahw 'ajandat mustaqbaliat libuhuth al'iielami- 'iishkaliaat altahawul min alnamatiat 'iilaa altajdid wal'iibdaei", (jamieat Alshuruq).
-Al Zowaimil, M., (2016). After the Arab Spring: An Analysis of the Future of Journalism in the Middle East, Master Thesis, Auckland University of Technology, New Zealand.
-Al-Arouri, M. (2019). miqyas huriyat alsahafat fi filastin 2018, almarkaz Alfilastiniu liltanmiat walhuriyaat Al'iielamiati, Ramallah.
-Alhindawi, A. (2017). wakhrun, aistishraf almustaqbal wasinaeatihu- ma qabl altakhtit alastratijii... aistiedad dhaki, ta1, (al'iimarat alearabiat almutahidati: Alqandil liltibaeat walnashr waltawzie) 24.
-Ali, S. (2017). tathir altawajuh nahw eawlamat wasayil al'iielam ealaa mustaqbal al'ada' almihnii lilsahafat alearabiat alduwaliat - dirasat lisinariwhat altatawur almustaqbalii 2012-2032, risalat dukturah ghayr manshuratin, (jamieat Alqahirat: kuliyat Al'iielam).
-Aljasheami, N. (2017). dirasat aistishraf almustaqbal wadawruha fi daem aitikhadh alqarar bidawlat al'iimarat alearabiat almutahidati- dirasat maydaniatan, (Alshaarqa: markaz buhuth shurtat Alshaariqa) 76-98.
-Almarkaz Alfilastiniu liltanmiat walhuriyaat Al'iielamiati (2021). miqyas huriyat alsahafat fi Filastin: 2020, almiqyas alsanawii althaalithi.
-Almuneam, Y. (2020). aistishraf mustaqbal al'iielam almaryiyi almuajah liltifl eabr alqanawat alfadayiyat almisriat fi daw' kutayib almaeayir al'iielamia "kud almuhtawaa al'iielamii almuajah liltifli", majalat albuhuth al'iielamiati, (jamieat al'azhar: kuliyat Al'iielama) 54(6), 4196:4250.
-Almuzuighi, A. (2017). mustaqbal wasayil al'iielam alliybiat fi daw' altahadiyat al'amniat waltahawulat alsiyasiat 2014-2020, risalat dukturah ghayr manshuratin, (jamieat Alqahira, kuliyat Al'iielami).
-Alnueayri, M. (2009). 'asas dirasat almustaqbal fi almanzur al'iislami, ta1, (dimashqa: Dar Alfikr) 31.
-Altaahir, A. (2020). aitijahat al'iielamiiyn fi dual majlis altaeawun nahw mustaqbal aleamal alsahafii, almajalat alduwaliat lilaitisal alaijtimaeii, m 7, e 3, (jamieat Abd Alhamid bin badis- mustaghanimi, 2020).
-Amer, T. (2006). aldirasat almustaqbaliat mafhumuha 'asalibiha 'ahdafuha, ta1, (alqahirata: dar alsahab lilnashr waltawzie,) 30.
-Andres, H., Luis P., (2014) Blog Del Marco and the Future of Citizen Journalism, Culture & Society, vol. 15, no. 2., p.81.
-Auman, C., (2016). An appraisal analysis of British, French, and Belgian National press Future and Development and the Role of Journalists, Master Thesis, University of Gent, Belgium.
-Bell, W., (1997) Futures studies comes of age: where are we now and where are we going, The Nordic regional world future studies Federation Symposium, p.7.
-Borjeson, le., (2006). Scenario Types and techniques: towards a user's guide, Futures, Vol., 38, pp. 723- 739, p. 726.
-Bougara, H. (2004). alaistishraf fi alealaqat alduwliati: muqarabat manhajiata, majalat aleulum al'iinsaniati, jamieat Aljazayir, 21, 194.
-Dean, J. J.)2016(. Toward A Development for Current State and Future of Journalism: Understanding the Relationship Between Newspaper Reporter and National Journalism Development in The Age of Media Booming, PhD Thesis, University of Oregon: USA.
-Felih, F., Al-Zaki, A. (2003). aldirasat almustaqbalia (manzur tirbui), (eaman: Dar Almasira) 60.
-FLORES C., (2019). Media and Democracy: The past, present and the future of press freedom in Chile. Master Thesis, Hacettepe University Graduate School of Social Sciences, Ankara.
-Ghali, M. (2007). aitijahat alnukhab alsahafiat almisriat nahw mustaqbal sinaeat alsahafat fi misr khilal aleaqd (2004- 2014), risalat dukturah ghayr manshura (jamieat Alqahira: kuliyat Al'iielami) 56.
-Ghudi, M. (2007). qays alhamami, alaistishraf aliastiratiji: almashakil walmanahiji, kuras libsur, alkuraas raqm 20, baris, mukhbir albahth fi alaistishraf walastiratijiaat waltanzimi, 24.
-Giacomo S., (2011), social T.V: The future of television in the internet Age, Master Thesis, Massacthusette of techonology.
-Godet, M., & Durance, Ph., (2010). Scenario building: uses and abuses, Technological Forecasting & Social Chang, Vol. 77, No. 9, p.1488.
-Jabri, S. (2013). bina' alsiynaryuhat altakhtitiat fi aldirasat altanzimiati- halat dirasiatun: dimashqa, risalat majistir ghayr manshuratin, (jamieat dimashqa: kuliyat alhandasat almiemariati, qism altakhtit walbiyati) 14.
-Joule, E. (2013) tarjamat muhamad alearabi, aldirasat almustaqbaliat fi Masr: al'iitar, al'amthilata, alruwua, (maktabat Al'iiskandaria: wahdat aldirasat almustaqbaliati) 22.
-Khibrishi, K. (2016). mustaqbal al'iidhaeat almahaliyat alliybiat fi zili almutaghayirat alsiyasiat waltaqniati: dirasat tatbiqiatun, dukturah ghayr manshuratin, (jamieat Alminya: kuliyat Aladab, qism Al'iielam).
-Kotb, S. (2005). aleawamil almuathirat ealaa mustaqbal alsahafat alhizbiat fi misr, risalat dukturah ghayr manshuratin, (jamieat Alqahira: kuliyat Al'iielami.
-Kurnbish, E. (2007). alastishrafi- manahij aistikshaf almustaqbali, tarjamat hasan alsharif, ta1, (Beirut: Aldaar alearabiat lileulumi) 155.
-Mabruk, S. (2011). manahij watiqniaat aldirasat almustaqbaliat watatbiqatiha fi altakhtiti, almajalat aljazayiriat lil'amn waltanmiati, m 4, e 2, (aljazayar: jamieat Om Albawaqi) 201-203
-Maraq, A. (2018). aitijahat alnukhbat nahw mustaqbal alealaqat aleamat fi misr khilal aleaqd alqadim (2015_ 2025) _ dirasat aistishrafiati, risalat dukturah ghayr manshuratin, (jamieat Suhaj: kuliyat Aladab, qism Al'iielam).
-Mazahara, M. (2011). buhuth al'iielami- al'usus walmabadii, ta1, (Amman: Dar kunuz Almaerifa) 109.
-Mikawi, H. (2006). 'akhlaqiaat aleamal al'iielamii: dirasat muqaranati, ta4, (alqahirati: Aldaar Almisriat Allubnaniati) 215.
-Miroshnichenko, A., (2020). AI to Bypass Creativity. Will Robots Replace Journalists? The Answer Is Yes, Information, Switzerland 9, (7), doi:10.3390/info9070183.
-Muhamadin, A. (2019). mustaqbal alealaqat aleamat al'iiliktruniat fi almuasasat alhukumiat waineikasatiha ealaa al'ada' almihnii walaitisalii khilal aleaqd (2016- 2026), risalat dukturah ghayr manshuratin, (jamieat Suhaj: kuliyat Aladab, qism Al'iielam).
-Muhamed, A. (2019). mustaqbal al'iielam altaqlidii fi zili faeaaliat al'iielam aljadidi, majalat jamieat Al'azhar, silsilat aleulum al'iinsaniati, (jamieat Al'azhar: eimadat albahth aleilmi,) 1(21), 219:234.
-Munbiral, T., Klein, J. (2011) wajak klin, mawsueat aliastiratijiati, ta1, tarjamat Ali Mahmud Miqlid, (Beirut: Almuasasat Ajamieiat lildirasat walnashr waltawziei) 161.
-Najadat, A. (2009). mustaqbal alsuhuf alwaraqiat al'urduniyat fi muajahat alsuhuf al'iiliktruniat fi zili thawrat almaelumat walmaerifati, almajalat al'urduniyat lileulum alaijtimaeiati, (aljamieat al'urduniyati: eimadat albahth aleilmii wadaman aljawdati), 2(2), 169: 190.
-Odeh, G. (2014). al'iielam alfilastiniu alrasmiu wahuriyat altaebira, almarkaz Alfilastini liltanmiat walhuriyaat al'iielamiati, 17.
-Tamaa, G., Hafez. S. (2016). aldirasat almustaqbaliat watahadiyat aleasra: eard tahliliun wanaqdi, ta1, (dimashqa: Aar Talas lildirasat waltarjamat walnashr walmaehad alearabii liltakhtiti) 2.
-Timothy Mack, (2001). The Subtle Art of Scenario Building, Futures Research Quarterly, Vol.17.No 2, p98.
-Valaskakis, K., (2010), Notes on relativity in future studies, Technological Forecasting & Social Chang, p. 1467
-Wendell, B., (2003). Foundations of Futures Studies, Transaction Publishers, New Jersey, p123.
-Zahir, D. (2004). muqadimat fi aldirasat almustaqbaliati- mafahimi- 'asaliba- tiqniaati, (Alqahira: markaz alkitab lilnashri, almarkaz Alearabi liltaelim waltanmiati) 113-115.