أطر تناول الصحف الإلکترونية للشائعات حول مبادرات تطوير التعليم في مصر- دراسة تحليلية مقارنة

نوع المستند : المقالة الأصلية

المؤلف

مدرس بکلية الإعلام جامعة الأزهر

المستخلص

  تهدف الدراسة إلى الکشف عن أطر معالجة الصحف الإلکترونية المصرية (بوابة أخبار اليوم ــ اليوم السابع) لقضايا الشائعات حول مبادرات تطوير التعليم في مصر، بالتطبيق على منهج الصف الرابع الابتدائي المطور، في الفترة من أول سبتمبر 2021 حتى 20 يناير 2022م، من خلال رصد ودراسة وتوصيف وتحليل تغطية الصحف الإلکترونية لهذه القضايا، والتعرف على الأطر المرجعية التي استندت إليها هذه الصحف، وسمات هذه المعالجة والقوى الفاعلة المؤثرة فيها، والمحاور التي دارت حولها الشائعات المتعلقة بمبادرات تطوير التعليم، مع رصد اتجاهات المعالجة الصحفية لها، مستخدمةً نظرية الأطر الإعلامية، وأداة تحليل المضمون، وتوصلت إلى عدة نتائج، أهمها:
1-    کـان لـنمط ملکيـة الصـحف والسياسـة التحريريـة لکـل صـحيفة، تـأثير علـى التغطيـة الإعلامية والأطر الإعلامية التي تم توظيفها في هذه المعالجات؛ إذ تنوعت الأطر التـي وظفتها صحيفتا الدراسة في تناولها لتلک القضايا.
2-    تصدر بوابة "أخبار اليوم" على "اليوم السابع" من حيث الاهتمام بقضايا الصف الرابع الابتدائي المطور عمومًا.
3-    مجيء "الشائعات" في مقدمة قضايا منهج الصف الرابع الابتدائي المطور التي اهتمت بها صحيفتا الدراسة.
4-    أن أکثر قضايا الشائعات تناولًا في الصحيفتين إجمالًا "أنها تعجيزية لا تتوافق وسن الطلاب".
5-    سيطرة الاتجاه السلبي على صحيفتي الدراسة إجمالًا في تناولهما قضايا الشائعات موضوع الدراسة، ثم الاتجاه الإيجابي، وأخيرا الاتجاه المحايد.    
6-    کانت فئة "أولياء الأمور" في مقدمة القوى الفاعلة، ثم "وزير التربية والتعليم"، فـ "الطلاب" في المرتبة الثالثة.
7-    جــاء إطــار "الصراع" في المرتبــة الأولــى، أعقبه إطار "الإدانة"، ثـم إطـار "التوجيـه والإرشـاد".
8-    کان أبرز آليات توظيف التأطير التي اعتمدت عليها صحيفتا الدراسة إجمالًا "الاقتباسات".
9-    أما عن أطر أسباب الشائعات، فقد جاء "النقل عن السوشيال ميديا" في المقدمة، ثم "نقص الوعي بمبادرات تطوير التعليم وأهدافها" فــ "الاستسهال"، وأخيرًا "وقوع الأزمات بشکل متتالٍ"، وتصدرت "زيادة القلق والخوف من التجديد" في بوابة أخبار اليوم أطر النتائج، بينما في "اليوم السابع" جاءت فئة "الرغبة في العودة إلى المناهج القديمة" في المقدمة.

الكلمات الرئيسية

الموضوعات الرئيسية


- Zanati, R. (2020). "atar taqdim mawaqie alsuhuf almisriat liqadaya tatwir altaelim ma qabl aljamieii fi alfatrat min 1 yuniu 2018 'iilaa 1 yuliu2019 dirasat tahliliat muqaranata", majalat albuhuth al'iielamiati, kuliyat Al'iielam, jamieat al'azhar, 54(7).

-Abd Almaebud, W. (2020). "qadaya altaelim aljamieii alkhasi fi alsahafat almisriat khilal alfatrat min 2011 'iilaa 2017m", risalat majistir, (jamieat Madinat Alsaadat, kuliyat altarbiat bialsaadat, qism altarbit).

-Ibrahim, L. (2019). "dawr alsahafat fi tartib 'awlawiaat qadaya altaelim alealaa ladaa alsafwat dirasatan maydaniatan", almajalat Alearabia libuhuth Al'iielam walaitisali, 24(2).
-Ahmed, E. (2017). "dur alsahuf al'iiqlimit faa muealajitan biead qadaya altaelim almisriu dirasat tatbiqiatun", risalat dukturatin, (jamieat Benha, kuliyat Altarbia, 'usul altarbiati).
-Ali, H. (2015), "muealajat alsuhuf almisriat liqadiat khaskhasat altaelim aleali fi misr dirasat tahliliata", almajalat aleilmiat likuliyat altarbiat alnaweiati, 4(1).
-Alam Aldiyn, M. (2014).,"almuealajat alsahufiat liqadaya altaelim aljamieii fi alsahafat almisriati: dirasat tahliliata", majalat dirasat altufulati, kuliyat aldarasat liltufulati, jamieat Ain shams, 17(2).

-Almuhdar, S. (2013). "dawr alsahafat almisriat fi tabaniy baed qadaya altaelimi", majalat kuliyat riad al'atfali, jamieat Port Said, 3(2).

-Ktakit, S. (2012). "muealajat alsahafat almisriat limustahdathat qadaya altaelim aljamieii fi daw' nizam taqwim al'ada' wadaman aljawdati", risalat majistir (jamieat Tanta, kuliyat altarbiat alnaweiati, Al'iielam altarbwaa).

-Ismaeil, M. (2009). "alealaqat bayn altaearud lilsahafat walaitijahat nahw qadaya 'iislah altaelim qabl aljamieii", almutamar aleilmiu alduwaliu alkhamis eashar bikuliyat al'iielami, jamieat Alqahira.

-Kamil, T. (2006). "qadaya tatwir altaelim fi jaridat al'ahram, dirasat lilmadmun walqayim bialaitisali", almutamar aleilmiu alsanawiu althaani ashr.

-Dawwud, D. (2021). "taeamul almawaqie alrasmiat wal'iikhbariat mae alshaayieat waineikasatiha ealaa aitijahat aljumhuri: dirasat tatbiqiat limawqie alyawm alsaabie walsafhat alrasmiat limajlis alwuzara'i", majalat albuhuth al'iielamiat kuliyat al'iielam jamieat Al'azhar, 57(3).

- Barakat, M. (2020). "muealajat alsahafat almisriat lilshaayieat waineikasatiha ealaa surat muasasat aldawlat ladaa alraay aleami: dirasat tahliliat wamaydaniatan", risalat majistir ghayr manshurtin, (kuliyat al'iielami, jamieat Alqahira, qism alsahafati).

-Abu El-Ela, S. (2020). "aistikhdam al'iinfujrafik bialmawaqie al'iiliktruniat alrasmiat almisriat lilradi ealaa alshaayieat "almarkaz al'iielamii liriasat majlis alwuzara' namudhaja", majalat albuhuth al'iielamiati, kuliyat al'iielami, jamieat Al'azhar, 54(1).

-Hasan, A. (2020). "atar muealajat almawaqie al'iiliktruniat lidawr almuasasat almisriat alrasmiat fi mujabahat alshaayieat waineikasatiha ealaa aitijahat almughtaribin nahwaha: dirasat mashiatin", almajalat almisriat libuhuth al'iielami, kuliyat al'iielam jamieat Alqahira, 70(2)..

- Zaqzuq, A. (2020). "al'utur alkhabariat lilshaayieat bialmawaqie al'iiliktruniat watathiriha ealaa al'amn alqawmii Almisri dirasat tahliliat muqaranati", majalat albuhuth al'iielamiati, 54(6).

-Muhamad, E. (2018). "alshaayieat fi almawaqie al'iikhbariyt wata'athiyruھa ealaa alwaey alaijtimaeii ladaa mustakhdimiyھa", majalat albahth aleilmii fi aladab, kalyt albanat liladab waleulum waltarbiyti, jamieat Ain shams, 19(5).

 

-Muhamad, G. (2017). "atar muealajat almawaqie al'iikhbariat walsuhuf al'iiliktruniat lilshaayieat waealaqatiha bi'iidrak almurahiqin lilwaqie alsiyasii walaijtimaeaa", risalat dukturaa (jamieat Ain shams, maehad altufulati, qasm al'iielam wathaqafit al'atfal).

-Maebad, E. (2016)" muealajat almawaqie al'iikhbariat walsuhuf al'iiliktruniat lilshaayieat waealaqatiha bi'iidrak almurahiqin lilwaqie alsiyasii walaijtimaeii", majalat dirasat altufula, 73(4).

- Hijazi, F. (2015). "alealaqat bayn al'iielam walshaayieat walsirae lishaghl almajal aleami.. dirasat kifiati", almajalat Almisria libuhuth Al'iielam.
- Abd Alhamid, M.(2000), "albahth aleilmiu fay aldirasiat al'iielamiytu", ta1(Alqahira: Aalim Alkutub), 221.
-Abd Alhamid, M. (1992). "buhuth alsahafati", ta1 (Alqahira: Aalim Alkutub), 135.
- Hussein, S. (1983). "tahlil almadmuna.. taerifatuh wamafahimuh wamuhadadatuhi", (Alqahira: Aalam Alkutub,), 79.
- Simon, Adam &Xenos, Michael, Media Framing and Effective Public Deliberation, Political Communication, vol. 17, N. 4, 2000, p.366.
- Fouda, W. (2007). "almuealajat al'iikhbariat lil'ahdath walqadaya alearabiat bi'iidhaeataa sawa al'amrikiat wamunt karlu alfaransiat almuajahatayn biallughat alearabiati: dirasat muqaranati", risalat majistir ghayr manshuratin, (jamieat Alqahira, kuliyat Al'iielam) 63.
- Baysha, Olga Omega; Hallahan, Kirk, Media framing of the Mkrainian political crisis 2000-2001, journalism studies, vol.5, N.2, 2004, p. 234.
- Ropert M. Entman,"Framing Towards Clarification of A Fractured Paradigm",
Journal of Communication, Vol. 43, N. 4, 1993.
-Rabie, A. (2009). "fin alkhabar alsahafii: dirasat nazariat watatbiqiatun", (Alqahirata: dar Alfajar), 126.
- Entman , Robert M., Framing U. S. coverage of international news contrast in narratives of the Kal and Iran air incident, Journal of Communication, Vol.43, N.4, 1993 p 52 .
- Zillmann, Dolf (et. al.), Effects of lead framing on selective exposure to internet
news reports, pp 59.
- D’Angelo, Paul, News framing as a multiparadigmatic reserch program: A response to Entman, International communication Association, 2002, p. 874.
- Callaghan and Schnell, Assessing the Democratic Debate: How the News Media
Frame Elite Policy Discourse, P 187.
- Detram A. Scheufele: "Framing as A Theory of Media Efficts", Journal of
Communication, Vol.49 N. 1, P.p114 -116.
-Attia, H. (2005). "almuealajit al'iikhbarit lilqadyat alfilisitiniat fay qanaat TV5 alduwalit waqanaat aljuzirat alqatariti", rusalat dukturat ghayr manshuratin, (jamieat Alqahira: kuliyat Al'iielam,) 92.

-Ahmed, J. (2007). "'athar al'aydiulujiat alsiyasiat lildawlat fi bina' al'utur al'iikhbariati: dirasat maqarinitan limuwqaeayBBC , waqanuat aleualm al'iiraniti", almujalad althaamin, aleadid 3, almujalt almusriat libihwth alray aleaam, (jamieit Alqahira: kuliyat Al'iielam, yulyu/ sibtambar 2007), s 119.

-Abd Alghafaar, A. (2004). "ealaqat mushahadat nasharat al'akhbar alati yuqadimuha altilifizyun almisriu fi tashkil maearif aljumhur waitijahatih nahw al'azmat aleiraqiati", almutamar alsanawiu aleashir: al'iielam almueasir walhuiat alearabiat, Alqahira: kuliyat Al'iielam bijamieat Alqahira, 4.
- Scheufele, Dietram, Framing as a theory of media effects, journal of communication, vol 49 N. 1, 1999.
http://www.comm.cornell.edu/comm680/scheufele.pdf
-Mikawi, H., Alsayid, L. (2002). alaitisal wanazariaatuh almueasiratu, (Alqahira: aldaar Almisriat Allubnaniati), 348.
-Nejm, T. (2007). "al'utur al'iikhbariat lilmuqawamat al'iislamiat allubnaniat fi alsahafat alearabiati: dirasat tahliliatan lieayinatan min sahifatay alwatan alsaeudiat watishrin alsuwriat khilal alharb al'iisrayiyliat ealaa lubnan", yuliu/ 'aghustus 2006, aleadad 27, almajalat almisriat libuhuth al'iielami, (jamieat Alqahira: kuliyat al'iielami) 195.