تحليل الخطاب الصحفي لأزمة کورونا بالصحف المصرية- الأهرام نموذجًا

نوع المستند : المقالة الأصلية

المؤلف

مدرس بقسم الإعلام کلية الآداب/ جامعة سوهاج

المستخلص

     هدفت الدراسة إلى التعرف على کيفية تناول (کُتَّاب مقالات الرأي) لأزمة کورونا کما تعکسها صحيفة الأهرام کصحيفة رسمية قومية خلال عام 2021؛ وذلک لتحقيق عدة أهداف منها: التعرف على أنماط الخطاب الصحفي المستخدم في تناول أزمة کورونا، ورصد أهم الأطروحات، والاستراتيجيات التي اعتمد عليها کتاب المقال في تناول قضية الدراسة، بالإضافة إلى التعرف على أهم القوى الفاعلة التي ظهرت بصحيفة الدراسة، وسماتها، وأهم الأدوار المنسوبة لها، والأطر المرجعية التي استندت عليها صحيفة الدراسة، ومدى تأثير السياق الاجتماعي والسياسي والثقافي المحيط بالخطاب الصحفي، وتنتمي الدراسة إلى الدراسات الوصفية. وقد استخدمت منهج المسح الإعلامي، وتم اختيار عينة عمدية من مقالات الرأي بصحيفة الأهرام لإجراء الدراسة التحليلية عليها؛ باستخدام أسلوب الحصر الشامل لجميع الأعداد الصادرة عن الصحيفة خلال الفترة الزمنية 2021، لذلک تجيب الدراسة عن عدة تساولات خاصة بتحليل الخطاب الصحفي:

أنواع الخطاب التي رکزت عليها الأهرام في تناولها لأزمة کورونا.
أهم الأطروحات الرئيسة في خطاب کتاب المقال.
 الاستراتيجيات المتبعة في عرض (أزمة کورونا) خلال فترة الدراسة.
 القوى الفاعلة التي أفصح عنها الخطاب الصحفي کعوامل محرِّکة لمقولاته الخاصة بالقضية وتداعيتها، وما الأطر المرجعية، ومسارات البرهنة التي استند عليها کتاب المقال بصحيفة الأهرام في تناولهم لأزمة کورونا خلال عام2021م.

وقد خلصت الدراسة إلى مجموعة من النتائج، منها:
1-    انعکست طبيعية منتج الخطاب وسماته- وهم کتاب المقال- على شکل ومضمون الخطاب المقدَّم، والاستراتيجيات المستخدمة لإقناع القارئ بأطروحات المقال. 2- أوضح تحليل الخطاب ظهور عدة قوى فاعلة في خطاب مقالات الرأي، وتباين الدور المنسوب لها بين الإيجابي والسلبي.
2-    کشفت نتائج الدراسة اعتماد الصحف المصرية على مسارات البرهنة المنطقية في تناولها لأزمة کورونا من خلال تحليل مقالات الرأي؛ مما يشير إلى موضوعية الصحيفة في عرضها لأبعاد القضية المدروسة محل الدراسة، مقابل قلة الاعتماد على مسارات البرهنة غير المنطقية.

الكلمات الرئيسية

الموضوعات الرئيسية


- Fouda, M. (2021). aietimad altulaab almughtaribin fi misr ealaa almawaqie al'iiliktruniat al'iikhbariat waealaqatih bitashkil alwaey alsihiyi ladayhim nahw 'azmat kuruna (kufid 19), majalat albuhuth al'iielamiati, jamieat Al'azhar: kuliyat Al'iielam, 56(7).
- Hasan, M. (2020). 'atar taqdim jayihat kuruna (kufid19), fi almawaqie al'iikhbariat al'iiliktruniat dirasatan tahlilat ealaa eiat min almawaqie al'iikhbariat almisriati, majalat buhuth alealaqat alduwaliati, aljameiat Almisriat lilealaqat aleamati, 29(2).
- Abdu, J. (2020). 'atar muealajat mawaqie alsuhuf al'iiliktruniat walmawaqie al'iikhbariat litadaeiat jayihat fayrus kuruna almustajidi (Covid19) dirasat tahlilati, majalat albuhuth al'iielamiati, jamieat al'azhar: kuliyat Al'iielam, 54(5).
- Muhamad, M. (2021). aitijahat alsuhuf aldiyniat fi altaeamul mae 'azmat kuruna- dirasat tahliliati, almajalat almisriat libuhuth al'iielami, Alqahira: kuliyat Al'iielam, 47(4).
- Ibrahim, O. (2020). alkhitab al'iiqnaeiu fi altilfizyun almisrii, majalat albuhuth al'iielamiati, Alqahira: jamieat al'azhar, 55(3).
- Abd Alrahim, S. (2020) astiratijiaat muajahat alshaayieat hawl 'azmat kuruna waineikasatiha ealaa almawaqie al'iiliktruniat alrasmiati: dirasat tatbiqiatun, majalat buhuth alealaqat aleamati, Alqahirai: aljameiat Almisriat lilealaqat aleamati, (29).
- Alriyshi, F. (2020). alshaayieat al'iiliktruniat watathiratuha almujtamaeiat fi zili tadaeiat aintishar fayrus kuruna almustajidi (kufid 19) dirasat susiulujiat, majalat Alshuwn alaijtimaeiati, Al'iimara, 148(5).
-  Ibrahim, A. (2016). 'atur maealij alsuhuf alwaraqiat wal'iiliktruniat li'azmat fayrus si bimasr, almajalat almisriat libuhuth al'iielami, jamieat alqahirati: kuliyat al'iielami, aleadad (6), 2016m.
- Muhamad, A. (2020). taqyim alnukhbat almisriat lilastiratijiaat alhukumiat wa'iielamuha alrasmii fi 'iidarat 'azmat kuruna, taqyim marhalati, majalat albuhuth al'iielamiati, jamieat Al'azhar: kuliyat Al'iielam, 54(2).
- Alraafiei, M. (2001). muealajat alsahafat almisriat lilqadaya alsihiyati- dirasat tabiqia" risalat majistir ghayr manshuratin: jamieat alzaqaziq: kuliyat aladbi, qism al'iielami, maha altarabishi: aineikasat altaearud lilsuhuf al'iiliktruniat walwaraqiat ealaa althaqafat alsihiyat lilshabab aljamieii: almutamar aleilmiu alsaabieu: al'iielam wahuquq al'iinsan alearabii, kuliyat Al'iielam: jamieat Alqahirat, 14-15.
- Abd Alhayi, H. (2020). aietimad talabat aljamieat ealaa wasayil al'iielam aljadid fi aistiqa' almaelumat wal'akhbar ean jayihat kuruna (kufid-19) waealaqatih bialaindimaj al'akadimi, majalat albuhuth al'iielamiati, alqahirati: jamieat Al'azhar, 54(1).
- Ashur, E. (2020). altimasu aljumhur almisrii lilmaelumat almutaealiqat bikufid-19eabar almawaqie aliajtimaeiat waealaqatuh bialmanaeat alnafsiat ladayhim, Alqahira: jamieat Al'azhar: kuliyat al'iielami, 54(8).
- Alrumaydi, B. (2021). jayihat fayrus kuruna wamunazamatina- dirasat altaathirat waltahadiyat walhulula: waraqat bahthiat lilmutamar alduwalii alaiftiradii hawl jayihat kwruna bayn alaineikasat waltahadiyati", Aljazayar: wizarat altaelim walbahth aleilmi, jamieat Alblidat.
- Ghnaym, M. (2020). altaelim alearabiu wa'azmat kuruna, sinaryuhat almustaqbila, almajalat aldawliat lilbuhuth waleulum altarbawiati, 3(4).
- Atbaqiah, A. (2020). al'utur alkhabariat liltanawul al'iielamii lijayihat kuruna (Covid- 19): dirasat tatbiqiati, majalat kuliyat alfunun wal'iielami, jamieat Misratih, 9(2).
- Musaa, Y. (2020). al'ada' alkhatabiu lirayiys aljumhuriat fi alsiyaq alwabayiy, almuntadaa altuwnisii lilhuquq alaiqtisadiat walaijtimaeiati, 4(2).
- Saeid, A.(2021). muealajat alsahafat al'iiliktruniat alyamaniat lijayihat kuruna: dirasat tahlilati, aljamieat Alqataria, kuliyat aladab waleulumi.
- Ibrahim, R. (2020). muealajat albaramij alhawariat bialfadayiyaat almisriat alhukumiat walkhasat li'azmat fayrus kuruna: kufid 19, dirasat tahlilati, jamieat Al'azhar, kuliyat al'iielami, majalat albuhuth Al'iielamia, 54(6)
-available at://vesearchgate.net/public cation 13446766-altghtyt- alalamyt- liayht-accad on 20/1/2022.
- Ibrahim, A. (2012). khataab alharb al'iisrayiyliat ealaa lubnan 2006m fi alsuhuf alduwaliati, risalat dukturah ghayr manshuratin, jamieat Aqahira: kuliyat al'iielami, qism alsahafati.
- Makdunil, D. (2001). (mutarjimi) "muqadimat fi nazariaat alkhatabi", Alqahira: almaktabat al'akadimiati.
- Yaqtin, S. tahlil alkhitab alriwayiy: alzuman- alsardu" Beirut: almarkaz althaqafii Alearabia.
-Jeffrey Gotteried, Mason walker"Americans views of the news media during the covid-19 out break" pew research center, journalism&media, no8, May 2020
- Jadouaidat Mahmoud" university youth interact with corona virus preventation methods vla facebook" a field study on france 24 arabic 2020.
-Raman seldn, peter widdowson, peter brooker" Areader's Guide to contemporary theory, anited kingdom" pearson Educa, on limited 2005.
- Shuman, M. (2004). 'iishkaliaat tahlil alkhitab fi aldirasat al'iielamiat alearabiati: aldirasat almisriat nmwdhjan, almajalat almisriat alearabiat likuliyat aladab, jamieat Alminya.
-   Inaand Bertvand, peter hugues" media research method's audiences institution texts" uk, palgrave macmillan, 2005.
-Gee James paul " an introdu ction to dis course anal ysis: th eary and me thod" Londan rout ledgeinc, 2005.
– Muhamad, H. (2006)." simayiyat khataab sadaam husayn mundh 'iilqa' alqabd ealayh wahataa 'iiedamih ealaa mawqie 'abut about", majalat kuliyat aladab, aleadad aleishrun, jamieat Janub Alwadi, kuliyat aladab bi Qana.
- Shuman, M. (2007). tahlil alkhitab al'iielamii- 'utur nazariat wanamadhij tatbiqiati, Alqahira: aldaar Almisriat Allubnania.
- Almasdi, A. (2010). qadiat albinywiati- dirasat wanamadhija, Tunis: wizarat althaqafat walhifaz ealaa altarath.
- Fadl, S. (2003). nazariat albinayiyat fi alnaqd al'adbi, Alqahirati: alhayyat Almisriat aleamat lilkitabi.
-Gillian Brown, Georgeyule" sparlrers- listenersand comuncions" Exploraions indis course on alysis iam iuage, vol (73), no (3), sep1997.
- Abd Aleaziz, B. (2012). manahij albahth al'iielamii- al'usul alnazariat wamaharat altatbiqi, Alqahira: dar Alkitab Alhadith.
- Dik, T. (2001). ealam alnus, tarjamata: saeid albuhayri, madkhal mutadakhil aliakhtisasati, alqahirata: dar Alqahira lilkitabi.
- Abd- Alhufiz, N. (2008). alkhitab alsuhufiu lilkatib muhamad hasanin hikal fi majal ealaqat misr alduwliat jaridat Al'ahram: dirasat tahliliat, majistir ghayr manshuratin, jamieat Alqahira, kuliyat Al'iielam, qism al'iielami.
- Faraj, H. (2009). nazariat eilm alnas: ruyat manhajiatan fi bina' alnasi alnathri, ta2, Alqahira: maktabat aladab.
- Brown, J. (1997), tarjamat Muhamad Alzilitni, muetaz altiriki, tahlil alkhatabi, Alrayad: jamieat Almalik Saeud.
-  Hassanein, S. (2011). fi lisaniaat alearabiati, Alqahira, dar Alfikr Alearabi, 2011m.
- Abu 'Esba, S. (1998). ghasaan 'iismaeil eabd alkhaliq (mhrran), tahlil alkhitab alearabii, buhuth mukhtarat, almutamar aleilmiu althaalithi, jamieat Filadilfia: kuliyat aladab, Al'urdun.
- Mihna, F. tiqniaat al'iiqnae wal'iielam aljamahirii, dimashqa, dar tilas lildirasat waltarjamat walnashra.
- Okasha, M. (2005). khitaab alsultat al'iielamii: nahw tajdid lughat alkhatabi: Alqahira: al'akadimiat alhadithat lilkitab aljamieii.
- Sinjiltar, M. (1999)., tarjamat Abd Allah bin 'Ahniat, saed alqahtani, nazariat alaitisal walbuhuth altatbiqiati, alsaeudiati, markaz albuhuth waldirasat al'iidariati.
- Alghobashi, S. (2000). alkhitab al'iielamiu walqadaya almueasiratu, Alqahira: Aalim Alkutub,.
- Sabat, K. (2001). jamal eabd aleazim, wasayil aliaitisali: nash'atuha watatawuruha, Alqahira, ta9, maktabat Al'anjilu Almisriati, 95.
-Ibrahim, A. (2012). khataab alharb al'iisrayiyliat ealaa lubnan 2006 fi alsuhuf alduwaliati, risalat dukturah ghayr manshuratin, jamieat Alqahira: kuliyat al'iielami, qism alsahafati, 46.
-'Abu zid, A. (2007). alkhataab alsahafiu lilghazw al'amrikii albiritanii lileiraq fi alsuhuf alearabiati- dirasat tahliliatun, ma jastir ghayr manshuratin, jamieat Hulwan: kuliyat aladab, qism Al'iielam, 5.
- Aboud, O. (1993). qadiat alhuiat fi misr fi alsabeinati, majistir ghayr manshurtin, kuliyat Alaiqtisad waleulum alsiyasiati, 83-84.
 -Gillian Brown, George Yule “speakers – listeners and communications" Explorations in discourse analysis language, vol (73), no (3), sep 1997, p .625.                                                                                                                                                                                        
-Dik, T. (2001). "ealam alnnas", tarjamata: saeid albuhayri, Alqahira: dar Alqahira lilkitabi, 25.
-Abd Alhufayz, N.  alkhitab alsuhufiu lilkatib muhamad hasanin hikal fi majal ealaqat misr alduwaliat fi jaridat al'ahram wamajalat wujuhat nazari- dirasat tahliliati, majistir ghayr manshurtin, jamieat Alqahirati: kuliyat al'iielami, qism alsahafati, 70-71.
-Faraj, H. (2009). nazariat eilm alnnas- ruyat manhajiat fi bina' alnnas alnathri, ta2, Alqahira: maktabat Aladab, 24.