الخطاب الإعلامي للبرامج الدينية في الفضائيات المصرية الخاصة: برنامج (لعلهم يفقهون) نموذجًا

نوع المستند : المقالة الأصلية

المؤلف

قسم الإذاعة والتليفزيون ،کلية الدراسات الإسلامية والعربية - بنات ، جامعة الأزهر - القاهرة

المستخلص

هدفت الدراسة الحالية إلى التعرف على مكونات الخطاب الإعلامي للبرامج الدينية في الفضائيات المصرية الخاصة بالتطبيق على برنامج (لعلهم يفقهون)، وأُجريت الدراسةُ على حلقات برنامج لعلهم يفقهون، والتي تمت إذاعتها خلال شهر رمضان المبارك لعام 1443ه، باستخدام أداة تحليل الخطاب، وبالاعتماد على منهج المسح، وقد خلصت الدراسة في نتائجها إلى ما يلي:
 - تنوعت الأطروحات التي قدمها الخطاب في حلقات البرنامج بين أربع أطروحات رئيسة؛ تمثلت في استقبال الشهر الكريم، نصر الله لعباده المؤمنين، مستجدات الأحداث اليومية، ليلة القدر والعشر الأواخر من رمضان.
- حرص منتج الخطاب- في تقديمه لجميع الأطروحات المقدمة من خلال الخطاب- على التوازن في الاعتماد على مسارات البرهنة بين المسارات المنطقية والوجدانية على السواء.
- تفوق توظيف الاستمالات العاطفية على الاستمالات العقلية في سياق خطاب تحليل أطروحتي استقبال الشهر الكريم، مستجدات الأحداث اليومية بفارق ملحوظ، وكذلك تفوق توظيف الاستمالات العاطفية على الاستمالات العقلية في سياق خطاب تحليل أطروحة نصر الله لعباده المؤمنين، ولكن بفارق طفيف جدًا، كما ظهر الاعتماد على توظيف الاستمالات العاطفية دون الاستمالات العقلية في سياق خطاب تحليل أطروحة ليلة القدر والعشر الأواخر إلى حد كبير.

الكلمات الرئيسية

الموضوعات الرئيسية


- Amer, O. (2016), alkhitab al'iielamiu lilrumuz alsiyasiat aldiyniat fi albaramij alhawariat tujah qadaya almar'ati: dirasat muqaranati, (jamieat Alqahira, kuliyat al'iielami, almajalat Almisria libuhuth alezaa waltilifizyun, 7(2), 295: 355.
-Alghanam, O. (2017). altanawul al'iielamiu liqadaya almar'at fi almujtamaeat almahaliyati: dirasat tahliliat ealaa kulin min jaridat sawt alminya waqanaat aldilta altilifizyuniat, (almaehad alduwalii aleali lil'iielam bialshuruq, majalat albuhuth waldirasat al'iielamiati, 3(1)) , 419: 437.
-Gomma, E. (2019)., manhajiat altakamul almaerifii bayn eulum alaitisal wal'iielam waeulum allughat wallisaniaati: alastiratijiaat altadawuliat fi tahlil alkhitab alsiyasii lilqanawat altilifizyuniat alfadayiyat almueadiat: taghtiat aiftitah almasjid walkatidrayiyat nmwdhjan, (Almaehad Alduwalii aleali lil'iielam bi Alshuruq, majalat albuhuth waldirasat al'iielamiati, 8(2), 211: 277.
-Abdo, A. (2014), al'asalib al'iiqnaeiat bialkhitab al'iielamii fi alqanawat alfadayiyat almisriat waealaqatih bitashkil aitijahat alraay aleami nahw alqadaya alsiyasiat almisriati, risalat dukturah ghayr manshuratin, (jamieat Ain shams, kuliyat altarbiat alnaweiati, qism al'iielam altarbawi).
-Wad, R. (2018). mafhum aldawlat almadaniat fi alqanawat alfadayiyati, risalat majistir ghayr manshuratin, (jamieat Alqahira, kuliyat Al'iielam).
-Abd Alkhaliq, S. (2014). alkhitab al'iielamiu lilquaa alsiyasiat fi albaramij alhawariat bialfadayiyaati: dirasat tahliliatan bialtatbiq ealaa alaintikhabat albarlamaniat 2011, (jamieat Alqahira, kuliyat al'iielami, almajalat Almisria libuhuth al'iielami, 48(2),489: 578.
 - Umar Fauzan, A CAD of The Idology of Indonisian Metro T.V News Report, International Journal of Linguistics, Vol. 6, No. 4 pp 71: 86.
-Saeed Ail, Astudy of Reporting about Terrorism on Two Pan – Arab News Channel, PHD, (University of Leicester, Dep. Of Media and Communication), 2014.
- Vu Anh Ngoc Nguyen, Reality Tv. as Neoliberal Technology of Citizenship – Acritical Discourse Analysis of Dieu Uoc Thu Bay, Media @ LSE, London School of Economics and Polotical Science, 2016.
- Xiaoxi Zhang, Hegemony, Discourse and Gender in Reality TV. Shows: A Critical Reading of Gender discourse in if you are the one and only you, MA, (University of Florida, 2012.
-Marzuq, R., Salih, Z. (2022) 'asalib al'iiqnae almustakhdamat fi 'iielanat almuasasat alkhayriat almuqadamat bialbaramij alhawariat fi alfadayiyaat almisriat alkhasat waitijahat aljumhur nahwaha: dirasat tatbiqiat fi 'iitar nazariat alsuluk almukhatita, (jamieat Al'azhar, aldirasat Al'iislamiat walearabiatu, majalat alzahra', 32(3), 1902: 2022.
-Ali, A. (2018), alkhitab al'iielamiu fi altilifizyun Almisrii: dirasatan fi tahlil alkhitab alsihiyi bialbaramij alhawariati: jayihat kruna anmwdhjan, (jamieat Al'azhar, kuliyat al'iielami, majalat albuhuth al'iielamiati, 55(4), 2575: 2618.
-Alwazan, L. (2019). lughat alkhitab al'iielamii fi albarnamaj alhawarii alaijtimaeii "alistat ma yaerifush yikadibua" fi 'iitar namudhaj tahlil almuhadathati, (jamieat Al'ahram Alkanadia, almajalat alearabiat libuhuth al'iielam walaitisali, 27(1), 468: 506.
-Hassan, A. (2020). wakhrun, surat almar'at aldaaeiat fi albaramij aldiyniat bialqanawat alfadayiyat alearabiat waealaqatiha bisuratiha aldhihniat ladaa almurahaqati, (jamieat Ain shams, maehad dirasat altufulati, majalat dirasat altufula, 88(4)) 31: 36.
-Moawad,  M. (2018). muhamad shaeban wahadan, surat wasatiat al'iislam kama tuqadimuha albaramij altilifizyuniat bialfadayiyaat waealaqatiha biaitijahat almurahiqin nahwaha, (jamieat Ain shams, maehad dirasat altufulati, majalat dirasat altufulati, 78(1) , 113: 118.
-Fares, H. (2020), al'asalib al'iiqnaeiat fi albaramij aldiyniati: dirasat tahliliat libarnamaj (hadith al'iithnayni), (jamieat alearabii bin mahidi- 'Om Albawaqi, majalat aleulum al'iinsaniati, 3(7), 249: 264.
-Sourieh. E. (2018), wakhrun, al'asalib al'iiqnaeiat fi albaramij aldiyniat fi qanaat alrisalat barnamaj sawaeid al'iikha' nmwdhjan, (jamieat Jijl, almajalat Aljazayiriat lil'abhath waldirasati, 3(1).
-Ridwan, B. (2021). wakhrun, alqiam fi albaramij aldiyniat fi alfadayiyaat alearabiati: dirasat muqaranat lieayinat min albaramij aldiyniat al'iislamiat walmasihiati, (Aljazayar: jamieat Alearabi, majalat alrisalat lildirasat al'iislamiati, 2(5), 264: 277.
-Sultani, H. (2017). aistikhdam alqayim bialaitisal lil'asalib al'iiqnaeiat fi alkhitab al'iielamii aldiynii- dirasat tahliliatan libarnamaj alsahwat ealaa qanaat rutana alkhalijiati, risalat majistir ghayr manshuratin, (jamieat Alearabii bin Mahidi Om Albawaqi, kuliyat aleulum alaijtimaeiati, qism aleulum al'iinsaniati).
-Albasarati, R. (2012). wakhrun, qadaya almar'at fi alkhitab aldiynii almueasiri: dirasat tahliliatun, (jamieat eayn shams, kuliyat altarbiati, aljameiat Almisria lilqira'at walmaerifati, 153(2), 41: 64.
 - Ruth Anna, Faith in new Religion and Spirituality in Factual British Television 2000 – 2009, PHD, (Sheffeld Hali AM. University), 2012.
-Almuslimi, I. (2008). manahij albahth fi aldirasat al'iielamiati, d ta, (Alqahira: Dar Alfikr Alearabii).
-Kandelji, A. (2007), albahth aleilmiu wastikhdam masadir almaelumat altaqlidiat wal'iiliktruniati, altabeat alearabiati, (Al'urdun, Amman: dar Alyazurii aleilmiat lilnashr waltawzie).
-Sayid, A. (2019). tahlil alkhatabi: madkhal nazari, (jamieat Muhamad Khaydar Bisakra, kuliyat aleulum al'iinsaniat walaijtimaeiati, 3(8).
-Shuman, M. (2007) tahlil alkhitab al'iielamii 'utur nazariat wanamadhij tatbiqiati, (Alqahira, aldaar Almisria Allubnania).
-Abdel Hamid, M. (2010). tahlil almuhtawaa fi buhuth al'iielami, (Alqahira, ealam alkutub, altabeat 1).
-Hajab, M.  almawsueat al'iielamiatu, (Alqahira, dar Alfajr lilnashr waltawzie, 3(2).
-Ibrahim, I. (2022). tahlil alkhitab al'iielamii fi khutbat aljumeati: dirasat tahliliati, risalat majistir ghayr manshuratin, (jamieat Al'azhar, kuliyat aldirasat al'iislamiat walearabiati).
-Surat Al-Ahzab, Aya 56).
-Surat Al-Anbiya, Aya 107).
-Surat Al-Zalzalah, Aya (7).
-Surat Al-Baqarah, Aya 110).
-Surat Al-An’am, Verse 160).
 -Surat Taha, verse 44).
-Surat Al-Anfal, Aya 62).
-Surat Al-Hajj, Aya 40).
-Surat Al-Anfal, Aya 12).
-Al-Albani (died 1420), Sahih Al-Tirmidhi 3751 • Sahih.
-Al-Albani (d. 1420), Sahih Ibn Majah 107 • Sahih.
-Surat Al-Baqarah, Aya 194).
(Surat Al-Baqarah, Aya 190).
(Surat Al-Fath Aya (1): (3).
-Al-Bukhari (d. 256), Sahih Al-Bukhari 6943 • [Sahih.
-Surat Al-Baqarah, Aya (214).
-Surat An-Nur, Aya 11).
-Surat Al-Baqarah, Aya (216).
-Surat At-Tur, Aya 48).
-Surat Al-Anfal, Aya 60).
-Surat Al-Baqarah, Aya 114).
-Surat Al Imran, Aya 118).
-Al-Bukhari (d. 256), Sahih Al-Bukhari 7084 • [Sahih.
-Surat Al-Muddathir, Aya 42).