الأطر الإخبارية للحرب الروسية الأوكرانية في الصحافة العربية- بالتطبيق على صحيفة الأهرام المصرية والشرق الأوسط السعودية نموذجًا

نوع المستند : المقالة الأصلية

المؤلف

جامعة دمياط

المستخلص

استهدفت الدراسة رصد اهتمام الصحف العربية بتغطية أحداث الحرب الروسية الأوكرانية، والتعرف على أهم القضايا والموضوعات والقيم التي تناولها الخطاب الصحفي، والوقوف على أهم الحجج والبراهين التي طرحها هذا الخطاب، عبر مسارات البرهنة التي استند إليها، وكذلك القوى الفاعلة وصفاتها وأدوارها، والوقوف على أوجه الشبه أو الاختلاف بينها.
واعتمدت الباحثة على منهج المسح، وأداتي "تحليل المضمون"، و"تحليل الخطاب" لعدد من المواد الصحفية بالصحف الإلكترونية المصرية والسعودية، ممثلة في صحيفتي "الأهرام المصرية" و"الشرق الأوسط السعودية"، وتمثلت الفترة الزمنية منذ إعلان الرئيس الروسي "فلاديمير بوتين" الحرب على أوكرانيا حتى مرور مائة يوم على تلك الحرب، فانحصرت بذلك الفترة الزمنية للدراسة التحليلية الكمية منذ 24 فبراير 2022م حتى 4 يونيو، بينما امتدت فترة الدراسة التحليلية الكيفية من 24 فبراير حتى 24 مارس 2022م.
وقد خلصت الدراسة إلى عدة نتائج أهمها:
-       تصدرت الموضوعات والقضايا السياسية الترتيب الأول من بين موضوعات الحرب وقضاياها.
-       تصدرت استراتيجية "صناعة الإجماع" استراتيجيات التأطير بصحف الدراسة.
-       اتفقت توجهات المعالجة داخل الخطاب الصحفي للصحيفتين على الأطروحات "السياسية"، ومن أهما التدخلات الدولية، وأطروحة المفاوضات، والمخاوف الدولية.
-       جاء المسؤولون الرسميون قوة فاعلة مركزية بخطاب صحيفة الأهرام، بينما جاءت الولايات المتحدة الأمريكية أهم قوة دولية فاعلة بالخطاب، ثم حلف الناتو.
-        - اتفقت جريدة الشرق الأوسط مع جريدة الأهرام على تغلب المسؤولين الرسمين كقوى فاعلة داخل خطاب الصحيفة، بينما جاءت تركيا أهم قوة دولية فاعلة بخطاب صحيفة الشرق الأوسط.

الكلمات الرئيسية

الموضوعات الرئيسية


- Batea, Z. (2023). "aitijahat alsuhuf alearabiat nahw alsiyasat alkharijiat almisriat baed thawrat 30 yuniu: dirasat tahliliata", majalat buhuth kuliyat aladab, 132(4)
-Abd alhalim, H. (2022). nirmin nabil eabd aleaziz al'azraqa, "khataab alsahafat alearabiat alduwaliat 'iiza' altawajuhat al'iiraniat fi almintaqat alearabiati", almajalat aleilmiat libuhuth alsahafati, ea23, 2022m, s sa655- 693.
 -Murshidi, S. (2021). "atar muealajat mawaqie alsuhuf almisriat wal'ajnabiat li'aemal aleunf alsiyasii fi alshaarie almisrii", majalat kuliyat aladab, jamieat almanufiat e 126, ja4, 2021m, s s 3-40.
-Mustafa, I.(2021). "alkhitab alsahufii nahw sadi alnahdat khilal eam 2020 dirasat tahliliat muqaranatan lilsahafat almisriat walsuwdaniat wal'iithyubiati", almajalat alearabiat libuhuth al'iielam walaitisali, 32(3). 80 - 161.
-Akhuli, S. (2020). "atar muealajat mawaqie alsuhuf almisriat al'iiliktruniat lil'azmat alliybiat khilal fatrat 'iielan alqahirat 2020ma- dirasat tahliliati", majalat albuhuth al'iielamiati, jamieat al'azhar, eadad 'uktubar, 5(3). 1797- 1868.
 -Alsawahi, K. (2020). "atar muealajat mawaqie alsuhuf al'iiliktruniat alearabiat wal'ajnabiat li'ahdath al'iirhab fi misr khilal alfatrat bayn (2016m- 2018ma) dirasat tahliliati", majalat albuhuth al'iielamiati, jamieat al'azhar, 55(4).
-Said, N. (2016)."atar taqdim aldarbat al'amrikiat ealaa suria 2017m fi alsuhuf almisriati", majalat albuhuth al'iielamiati, jamieat al'azhar, ea52, s 228.
-Bakhet,  I. (2019)."aitijahat alkhitab alsahufii alearabii nahw qate alealaqat mae qutra: dirasatan tahliliatan lieayinatan min alsuhuf alearabiat al'iiliktruniati", almajalat alearabiat libuhuth al'iielam walaitisali, ea24, 50-83.
-Abd aleal, I. (2019). "khataab alsuhuf alearabiat alduwaliat tujah qadaya al'iislah alsiyasii fi misr baed 30 yuniu 2013m", majalat kuliyat aladab, jamieat suhaj, ea53, ja2, 2019m, s s 207 - 248.
-Barkat, M. (2018). "mafhum al'amn alqawmii alearabii fi khitab alsuhuf almisriat walsaeudiat 'iiza' aitifaqiat tarsim alhudud albahriat bayn aldawlatayni: dirasat tahliliatan muqaranata", majalat albuhuth waldirasat al'iielamiati, ea5, 387 - 543.
- Muhamad, H. (2018). "tathir alsiyaq alsiyasii ealaa 'utruhat khitab alsahafat alearabiat alduwaliati: dirasat tahliliat naqdiat litatir mawqif misr alrasmii fi khitab jaridat alquds alearabii khilal alhurub al'iisrayiyliat ealaa ghazat fi 'aewam 2008m- 2012m- 2014mi", almajalat aleilmiat libuhuth alsahafati, kuliyat al'iielami, 14(4).
-Salama, H. (2018). "'azamat qatar 2017m fi alkhitab alsahufii alearabii: dirasat muqaranat lil'ahram almisriat walraayat alqatariati, almajalat almisriat libuhuth alraay aleama, mij17, ea3 , s s 1- 56.
-Hashim, D. (2017). "alkhutab alsahufyi huwl alealaqiat almisriti- alearabiit fay alsahaf alduwlit, dirast tahlilit maqarinit eula sahifaty alsharaq al'uwsat wal'ahram khilal alfatrat min 2014-2012m", rasalat majistir (jamieat almanufiati: kilit aladab, qasm al'iielam".
-Abd alrahman, A. (2017). "atar taqdim al'azamat alsiyasiat walaijtimaeiat wasurat alquaa alfaeilat almutadaminat biha fi taghtiat alsahafat almisriat khal alfatrat 2012m -2013m", risalat majistir (jamieat alqahirati: kuliyat al'iielami, qism alsahafati).
- Muhammad, N. (2017). 'atar taqdim aleaqat almisriat al'iifriqiat fi alsahafat almisriat baed thawrat 30 yuniu waitijahat aljumhur nahwaha: dirasat tatbiqiatin, 'utruhat majistir ghayr manshuratin, (jamieat almansurati: kuliyat aladab, qism al'iielami).
 
- Aldabea, R. (2007). "aietimad aljumhur almisrii ealaa wasayil al'iielam liaiktisab almaelumat ean 'azmat 'anflwnza altuywr", almajalat almisrayt libuhuth al'iielami, jamieat alqahirati, kalyt al'iielam, ea28.
- Regin G. Lawrence (2000). "Game Framing the issue: Traching the Strategy Frame in Public Policy News, Political Communication", Vol.17, NO2, p93.          
- MICqUall, Denis" Mcquail's (2002). "mass Communication theory" 4th edition, London, Sage Publications, p25.
 -ENTMAN, R. M. (1991). “Framing US coverage of international news. Contrast in narratives of the KAL and Iran Air incidents”, Journal of Communication 41 (4), p. 51.
 -Bakayr, M. (2018). "atar almuealajat al'iielamiyt lilqadaya almujtamaeiyt bialqisas alkhabruyt almudhaeat fi alnasharat walbaramij al'iikhbariyti: dirasat muqaranat biyn alfadayiyaat almisrayt walsaeudy", almajalat almisrayt libuhuth alraay aleami, jamieat alqahirat, kaliyt al'iielami, markaz buhuth alraay aleami, 2(3).
-Jorsensen, M.,&Phillips, L., (2002). Discourse Analysis as Theory and Method.(2 ed.) London: Sage Publication, p.4.
-Jabaara, S. (2012). alkhitab al'iielamiu bayn alnazariat waltatbiq (eman: dar 'usamat lilnashr waltawziei).
 -Shuman, M. (2007). "tahlil alkhitab al'iielamii: 'utur nazariat wanamadhij tatbiqiatin", ta1, (alqahirati: aldaar almisriat allubnaniati).
 -Aabd almaqsud, H, (2012) "dirasat fi tahlil alkhatabi", (alqahirati: dar alealam alearabii).
-Barkat, A. (2011). "manahij albahth al'iielamii" (alqahirata: dar alkitaab alhadithi).
-The Colour Revolutions in the Former Soviet Republics (2010): Ukraine by Nathaniel Copsey, Contemporary Russia and Eastern Europe Series, p. 30-44).
-Albert Eleanor (2015). The Shanghai Cooperation Organization. Council of Foreign Relations https://www.cfr.org/backgrounder/shanghai-cooperation-organization.
Abd alfataah, A. (2022). "tadaeiat alharb alruwsiat al'uwkraniat ealaa al'amn al'uwrubiyu", majalat afaq siasiatun, almarkaz alearabia lilbuhuth waldirasati, ea(84), 2022m, s 26-27.
Amin, Mohammad Saed (2022). Shanghai Cooperation Organization. a security bloc that seeks a new world order. https://asharq.com/ar/5SAwk11ah6sTzhoVLusEJx
- group of authors (2021). A new military alliance that includes half of humanity. What do you know about the Shanghai Cooperation Organization, https://www.aljazeera.net/encyclopedia/2022/12/1/.
2022 https://www.fao.org