عناصر الحجة في الحوار العلمي الديني على قنوات اليوتيوب وتفاعلية المستخدمين - دراسة في تقنيات الحجاج

نوع المستند : المقالة الأصلية

المؤلفون

1 قسم الإذاعة والتلفزيون- كلية الدراسات الإسلامية والعربية بنات- جامعة الأزهر- القاهرة- مصر

2 قسم العلاقات العامة والإعلان- كلية الإعلام- جامعة الأزهر- القاهرة- مصر

المستخلص

 يهدف البحث إلى رصد وتحليل عناصر الحجة وتقنيات الحجاج في الحوار العلمي الديني على قنوات اليوتيوب، بالوقوف على خصائص الحوار الأسلوبية والحجاجية، من حيث (أنواع الحجج- التقنيات الحجاجية– الضمانات الحجاجية- عناصر الحجة- الأطر المرجعية- الاستمالات الإقناعية)، هذا من جهة، وكذلك رصد وتحليل تفاعلية المستخدمين نحو هذا الحوار على قنوات اليوتيوب من جهة أخرى، وتتمثل عينة الدراسة في حوار شيخ الأزهر ورئيس جامعة القاهرة الذي أذاعته قناة الغد على يوتيوب بتاريخ 28 يناير2020، وبلغت مدته 45:58 دقيقة، بعنوان: "تجديد الفكر الإسلامي يشعل الجدل بين شيخ الأزهر ورئيس جامعة القاهرة"، وتنتمي الدراسة الحالية إلى الدراسات الوصفية، حيث اعتمدت على منهج المسح بشقيه الوصفي والتحليلي، واستخدمت الدراسة التحليل الكيفي والأسلوبي للخطاب، معتمدة على نظرية "الحجاج" ونموذج "بيرلمان وتيتكا" لدراسة تقنيات الحجاج، ونموذج تولمن لعرض عناصر الحجة، وتوصلت الدراسة إلى تنوع إستراتيجيات الحجاج المستخدمة من جانب طرفي الحوار، وأن إستراتيجية الإثبات والدحض جاءتا في مقدمة الإستراتيجيات الحجاجية المستخدمة، وأن الأطر المرجعية الدينية والاستمالات المنطقية جاءتا في مقدمة الأطر المرجعية والاستمالات الاقناعية المستخدمة، كما كشفت النتائج التزام طرفي الحوار بعناصر الحجة وفقًا لنموذج تولمن، وأشارت النتائج إلى كثافة تفاعلية مستخدمي يوتيوب نحو الحوار المقدم.

الكلمات الرئيسية

الموضوعات الرئيسية


 
- Abd alnabi, A. (2022). "aliaat alhujaaj fi alhiwar al'iielamii al'iislamii mae almukhalifin min almuslimina, hiwar eabd allah bin eabaas mae alkhawarij namudhaja-mqarabat hajajiat tadawuliatun", bahath eilmi manshur, majalat alzahra', jamieat Al'azhar, kuliyat aldirasat al'iislamiat walearabiat banat Alqahira, 32(3).
- Rabih, K. (2021)."alhujaaj albalaghii fi alkhitab aldiynii aljazayirii almueasiri- alhaji 'awhamnat duaq anmwdhjan", bahath eilmi manshur, majalat 'iishkalat fi allughat wal'adabi, aljazayar, jamieat Taminghista, 5(3).
- Mahrus, R. (2021). "almunazarat al'iislamiat almuqadamat eabr qanawat alyutyub waealaqatiha biaitijahat aldueaati: dirasat tatbiqiat naqdiatan", risalat dukturah ghayr manshuratin, jamieat al'azhar, kuliyat aldirasat al'iislamiat walearabiat banat Alqahira.
- Muhamad, M. (2020). "tiqniaat alhujaaj fi kitab "hwar mae sadiqi almulhid", bahath eilmi manshur, majalat kuliyat aladab lilghawiaat walthaqafat almuqaranata, jamieat aAlfuyum, kuliyat aladab, 2(5).
- Awwad,  W. (2020)."muealajat alsahafat almisriat liqadaya alkhitab aldiynii: dirasat fi taqniaat alhajaji", bahath eilmi manshur, almajalat alearabiat libuhuth al'iielam walaitisali, jamieat Al'ahram Alkanadiati, kuliyat al'iielami, 28(1).
-Kabir,  S. (2020)."alhujaaj mafhumuh wa'atharuh fi siaghat alqawl wa'iieadat 'iintajihi: munazarat alshaykh 'ahmad didat liqisiysi alnasaraa anmwdhjan", bahath eilmi manshur, majalat jil aldirasat al'adabiat walfikriati, Aljazayar, markaz jil albahth alealamii, 60(1).
- aAlshirbiny,  M. (2019)."'iistiratijiaat al'iiqnae almustakhdamat fi muealajat alqadaya aljadaliat almuqadamat eabr baramij almunazarat altilifizyuniat bialtatbiq ealaa barnamaj 'ajra kalamin", bahath eilmi manshur, almajalat aleilmiat libuhuth alealaqat aleamat wal'iielani, jamieat Alqahira, kuliyat al'iielami17(1), 443: 524.
- Radhwan Jamal Al-Atrash," Ahmad Didat de bate with The Christians and Jews, The Islamic University College Journal, Issue 50, (2018), pages 245-270.
- Alsaeidii, D. (2018). "alkhitab alsuhufii lishuyukh al'azhar fi alradi ealaa alshubhat hawl al'iislami", bahath eilmi manshur, majalat albuhuth al'iielamiati, jamieat Al'azhar, kuliyat al'iielami, 50 (3) .178:98.
- Abd alhakim, H. (2018). "'iistratijiat khitaab shaykh al'azhar fi mutamar al'azhar alealamii lilsalami: muqarabat simiayiyatan hajajiatan", bahath eilmi manshur, majalat aldirasat alearabiati, jamieat Alminya, kuliyat dar aleulumi, 7(1)018, min4187:4244.
- Fareed Hameed. Al-Hindawi,"A Pragmatic Study of Argument in Fatimatulzahra's (P.B.U.H.) Speech",  Adab Al-Kufa Journal, vol 10, Issue 37, (2018), pages 45-72.
Salomi Boukala, Rethinking topos in the discourse historical approach: Endoxon seeking and argumentation in Greek media discourses on ‘Islamist terrorism’, Discourse Studies, 2016.
- Ahmed Sahlane, Argumentation and Fallacy in the Justification of the 2003 War on Iraq, Published online: 11 March 2012, Springer Science, Business Media, B.V. 2012.
- Likahli, S. (2010). "alhujaaj fi khitabat alnabii 'iibrahim ealayh alsalami", risalat majistir ghayr manshurtin, aljazayar, jamieat Mouloud Mamari, kuliyat aladab wallughat.
- Almuseabi, A. (2004). "al'iielam althaqafii al'iislamii alrashida: khasayisuh wamutatalibatihi", alnadwat aleilmiat alduwliat bieunwani: dawr al'iielam althaqafii fi naql surat al'iislam 'iilaa alakhar, tunis, markaz aldirasat al'iislamiat bi Alqayrawan.
- Sawlat, A. (2014)." alhajaju: 'atrah wamuntalaqatih watiqniaatuh min khilal musanaf fi alhujaaj libarlaman watiatka, fi: hamadi samud )muharar), ('ahum nazariaat alhujaaj fi altaqalid algharbiat min 'aristu 'iilaa alyawma)", manshurat kuliyat aladab, Tunis, jamieat Manouba.
 - Sara Greco Morasso, Contextual frames and their argumentative implications: A case study in media argumentation, Discourse Studies, p.198.
- Tawfik, M. (2017). "albayan waltabyin walbukhala' liljahizi: dirasat tahliliatan fi daw' nazariat alhajaji", risalat majistir ghayr manshuratin, jamieat Alqahira, kuliyat dar Aleulumi.
- Aleazaawiu, A. (2006). allughat walhajaji, (Almaghrib, aldaar Albayda, aleumdat fi altabei).
- Buzaghu, Z. (2018)." altalwinat alhujaajiat fi maqalat albashir al'iibrahimii: muqarabat lughawiat tadawuliatun", risalat dukturah ghayr manshuratin, jamieat Al-Jilali Al-Yabis, kuliyat aladab wallughat walfunun, 2018, s 36.
- Sawla, A. (2011). fi nazariat alhajaji: dirasat watatbiqatu, (Tunis, Mexiali lilnashri).
- Ibn Manzur, (1994). lisan Alearab, mujalad 2, ta3 lubnan: Beirut, dar Sadir.
- Albahlul, A. (2013). alhajaaj aljadali: khasayisuh alfaniyat watushakulatih al'ajnasiat fi namadhij min alturath alyunanii walearabii, (Tunis, Safaqis, matbaeat dar nuhaa liltibaeati).
https:\\www.kutub-pdf.net/amp/reading/7tpgz.html
viewtopic<www.philomaghreb.com
- Wajih, H. (1994). muqadimat fi eilm altafawud aliajtimaeii walsiyasii (Alkuayti, ealam Almaerifa).
- Mikawi, H., Alsayid, L. (2012). alaitisal wanazariaatuh almueasiratu, ta10(Alqahira, aldaar Almisriat allubnaniati).
- Muhammad, A. (2002). aistikhdam almunazarat ka'adaat fi tariqat aleamal mae aljamaeat wa'iiksab altulaab maharat alaitisali, risalat majistir ghayr manshuratin, jamieat Hulwan, kuliyat alkhidmat alaijtimaeiati.
- Al-Talaba, M. (2008). alhajaaj fi albalaghat almueasirati, (Libya, Benghazi, dar alkutub aljadidati,).
- Hashani, A. (2013). mustalah alhujaaj bawaeithuh watiqniaatihi, bahath eilmi manshur, majalat almukhbiri, aljazayar, jamieat Biskra, 9(3).
- Alshahri, A. (2004). 'iistiratijiaat alkhitab muqarabat tadawuliat, (Lebanon, Beirut, dar alkitab aljadid almutahidati).
- Al'amin, M. (2008). alhajaaj fi albalaghat almueasirat bahath fi balaghat alnaqd almueasiri, (Libya, Benghazi, dar Alkitab aljadid almutahidati).
- Chaïm Perelman, and Olbrechts – tyteca: The New Rhetoric – A Treatise on Argumentation, Notre Dame: University of Notre Dame Press, 1969, P195-227.
- Mabkhut, S. (2017). nazariat alhujaaj fi allughati, dimn kitab 'ahami nazariaat alhujaaj fi altaqalid algharbiat min 'aristu 'iilaa alyawmi, (Tunis, jamieat Manubati, kuliyat aladab).
 - Voir. Chaïm Perlman, L'empire rhétorique, rhétorique et argumentation, p. 65.
- 'ahmad, S. (2012). "alkhutab walrasayil fi aleasr al'umawi: dirasat tahliliat fi daw' nazariat alhajaju", risalat dukturah ghayr manshurihi, jamieat Alqahira, klih dar aleulumi.
- Saedata, Y. (2017). "albinyat alhujajiat bayn faniyat al'iiqae wanisiyat al'iiqnae fi kitab hidayat alhayaraa liaibn alqim", risalat majistir ghayr manshuratin, jamieat Aaljilfati, kuliyat aladab wallughat walfununi.
- Voir Ch. Perlman. O tytica. Traite de l’argumentation. 5ed. 1992, p. 293.
- Jadi, E. (2016), "alhujaaj walmughalatatu: risalat tadawuliat fi surat alfirqan", risalat majistir ghayr manshuratin, aljazayar, jamieat Alshaykh alearabii altabsi, kuliyat aladab wallughati.
-Hasnain S. (2016), fanu almunazarat al'iielamiati, (Alqahira, dar fikr wafani).
- Nidham Sheet Hameed," Argumentation And Persuasion Two Tasks In One Concep"t, Al-Adab journal, University Of Baghdad, Vol 1, Issue 101,(2012), pages 1:33.
- 'Ahmad, F. (2012)."altadris biaistikhdam madkhal alkhitab alhujajii litanmiat baed maharat aldirasat waeadat aleaql ladaa altaalibat almuealimati", bahath eilmi manshur, majalat aljameiat altarbawiat lildirasat alaijtimaeiati, jamieat Ain shams, kuliyat altarbiati, 39(3).
- Qarni, A. (2015)."'iistiratijiat muqtarihat qayimat ealaa namudhaj tawalamin alhujaji litanmiat altafkir altawlidii walmasyuwliat alaijtimaeiat fi madat alfalsafati", bahath eilmi manshur, majalat dirasat fi almanahij waturuq altadrisi, jamieat Alqahira, kuliyat aldirasat aleulya liltarbiati, 250(2).