التحليل النقدي لخطاب البرامج الطبية في الفضائيات المصرية

نوع المستند : المقالة الأصلية

المؤلف

جامعة سيناء - فرع العريش

المستخلص

هدفت هذه الدراسة إلى التعرف والفحص النقدي للخطاب الطبي للبرامج التليفزيونية وتفكيكه، واستقراء أطروحاته المتعددة، ودوافع هذه الأطروحات والقضايا، ودرجة ارتباط الخطاب الطبي بسياقاته الصغرى والواسعة، وماهية السلطة التي تقف وراء هذا الخطاب، وأنواع وصنوف القوى الفاعلة فيه؛ وفي هذا الإطار جرى الاستعانة بمنهج التحليل النقدي للخطاب الإعلامي للبرامج الطبي، وتم اختيار برنامج "الدكتور" كعينة عمدية ممثلة للبرامج الطبية وعلى مدار ثلاثة أشهر، وهي: أكتوبر ونوفمبر وديسمبر 2023، وخلصت الدراسة إلى النتائج التالية:
- تصدرت أطروحة أو فئة التجميل وتحسين الأداء قائمة الموضوعات أو الأطروحات، وجاءت في المرتبة الثانية أطروحة الطفولة والأمومة، وفي المرتبة الثالثة حلَّت أطروحة أو فئة الصحة الجنسية والعلاقة الزوجية وما يتصل بها، فيما جاءت فئة الأمراض المزمنة وطرق التداوي منها.
- سيطرت جملة من السمات العامة والكلية على الخطاب الطبي بعامة، ومنها؛ اعتماد الخطاب على مصطلحات علمية وطبية، أيضًا الموثوقية والقطعية العلمية.
- هيمنت مجموعة من القوى الفاعلة في توجيه الخطاب الطبي؛ ومن ذلك سيادة النزعة الإشهارية والإعلانية التي ترتبط بسيادة ثقافة الاستهلاك التي يتسم بها العصر، واتساقًا مع الطابع الرأسمالي المتمثل في الترويج للأطباء والخدمات الطبية وشركات الأدوية، وكذا السلطة العلمية والثقافية والإيديولوجيا؛ وهو ما تجلى في فئة التجميل وتحسين الأداء تحديدًا، التكنولوجيا ونفوذها الهائل كما وضح في جميع فئات الخطاب الطبي.
- زاوجت مسارات البرهنة واستراتيجيات الإقناع المستخدمة في بنية الخطاب الطبي بين العقلانية أو العلمية البرهانية.

الكلمات الرئيسية

الموضوعات الرئيسية


- Hamad, S. (2022). "muealajat albaramij altibiyat lilqadaya almutaliqat bijayihat kwruna ealaa alfadayiyaat Almisria alhukumiat walkhasati", bahath manshur, almajalat Almisria libuhuth alraay aleami, jamieat Alqahira, kuliyat al'iielami, 80(4).
 - Margaret S. Zimmerman, “Health Information Seeking behavior in the of COVID 19; information horizons methodology to decipher Source Path during a global Pandemic, Journal of Documentation, ISSN: 0022-0418, June 2021.
- Nijar, F. (2022). "dawr albaramij altibiyat almuqadamat ealaa alqanawat alfadayiyat fi 'iimdad aljumhur Almisri bialmaelumati", bahath manshur, majalat albuhuth al'iielamiati, 56(2). 966-933.
 - (Ron Sanders, Stephen Neely, Christina Eideredge,” Health Information Seeking Behaviors on Social Media During the COVID-19, Pandemic Among American Social Networking Site Users: Survey Study, Journal of Media Internet Research, Vol 23, No 6(2021).
- Abd Alnabi, M. (2021). "ailtimasi aljumhur almisrii lilmaelumat hawl alqadaya alsihiyat min albaramij altibiyat alhawariat waealaqatih bimustawaa alwaey ladayhi", bahth manshur, almajalat alearabiat libuhuth al'iielam walaitisali, jamieat Al'ahram Alkanadiat, 35(2).
--Abd Alrahman, G. (2023)."altahlil alnaqdii likhitab 'iielan alharb alruwsiat al'uwkraniat lilrayiys alruwsii fladimir butin", bahath manshur, almajalat aleilmiat libuhuth al'iidhaeat waltilifiziuni, kuliyat al'iielami, jamieat Alqahira, 26(3).
- Abd Alwahaab, A. (2023)."astiratijiaat alkhitab altahdhirii fi muqabil alkhitab al'iirshadii bimuhtawaa alrisalat alaitisaliat alsihiyat almuajahat lilmar'at almisriati", bahath manshur, almajalat almisriat libuhuth alraay aleami, 4(1).
- Barbici Wagner, A., Catalano, T., & Meadows, “Migrant, COVID 19 and Italy: A Multimodal Critical Discourse Analysis of the Construction and Resistance to Nationalist Discourses”, CADAAD Journal, vol 15(1), p. p 21-44.
- 'Ibrahim, A. (2020). "alkhitab al'iiqnaeii fi altilifizyun almisrii- dirasat fi tahlil alkhitab alsihiyi bialbaramij alhawaria "jayihat kuruna anmwdhjan", bahath manshur, majalat albuhuth al'iielamiati, 55(3).
- Akkad, W. (2022), "alkhitab al'iielamii lilbaramij aldiyniat fi alfadayiyaat almisriat alkhasati- barnamaj (lealahum yafqahuna) nmwdhjan", bahath manshur, majalat albuhuth al'iielamiati, kuliyat al'iielami, jamieat Al'azhar, 63(3).
-Widdowson, dapres Moslem Abmadrand, “Critical Discourse Analysis: An Introduction to major approaches, Indonesian journal of Linguistic and Cultural Studies, 2011.
-Van Dijk, “Critical Discourse Analysis, “The Handbook of Discourse Analysis”, Edited by Deborah Schifrin, Deborah Taman and Heidi E.Hamilton Blackwell Publishers Ltd, USA, UK, 2001.
-Charaudeau, P. (2008). tarjamata: Abdelkader Al-Mahri, "muejam tahlil alkhatabi", dar Sinatra, Tunis.
-Foucault, M. (1987). tarjamatu: salim yifut, "hafiriaat almaerifati", almarkaz althaqafiu alearabii, aldaar Albayda', ta2.
-Louis Althusser: “Position Ed. Socials, Les editions Sociales, Paris 1976, p.p 159-172.
-Fairclough, N. (2015). tarjamatu: Muhammad Anani, "alkhitab waltaghayur aliaijtimaeii", almarkaz alqawmiu liltarjamati, Alqahira.
-Twin, V. (2014). tarjamata: ghayda' aleali, "alkhitab walsultati", almarkaz alqawmia liltarjamati, Alqahira.
-Vodak, R. (2014). mishil mayar, tarjamatu: husam 'ahmad farji, "manahij altahlil alnaqdiu", almarkaz alqawmia liltarjamati, Alqahira.
-Castells, M. (2012). tarjamata: muhamad harfush, "sultat alaitisali", almarkaz Alqawmiu liltarjamati, Alqahira, t 1.
-Yatawi, M. (2017). "nahw muqarabat lisaniat balaghiat linaqd altawasul al'iielamiat bayn altahlil alnaqdii lilkhitab wabalaghat aljumhur", bahath manshur fi kitab altahlil alnaqdii lilkhatabi, tahrir muhamad ytawy, almarkaz aldiymuqratia alearabia, Barlin.
-Fairclogh, N, “Critical Discourse Analysis: The Critical Study of Language”, 2nd ed, New York, Routledge, 2010, p.p 25-26.
- Shuman, M. (2007). " tahlil alkhitab al'iielamii- 'utur nazariat wanamadhij watatbiqiatu", aldaar Almisriat Allubnania, Alqahira.
- Altalawi, R. (2018). "tahlil 'akhlaqiaat alkhitab al'iielamii fi almawaqie al'iikhbariat al'iiliktruniati: dirasatan fi 'iitar nazariat 'akhlaqiaat alkhatabi", bahath manshur, almajalat aleilmiat libuhuth alsahafati, kuliyat al'iielami, jamieat Alqahirat, 14(3), 399-400.
-Klaus, Jensen,” Hand book of media Communication Research: Quantitative methodologies" (Routledge, London, 2012), p. 113.
-Wolf, N. (2023). tarjamatu: Idris Mahmoud Naji, " 'usturat aljamali- kayf tastakhdim suar aljamal dida alnisa'i?", jusur liltarjamat walnashri, altabeat al'uwlaa, Bayrut.
- Almasiri, A. (2002). "alealmaniat aljuzyiyat waleilmaniat alshaamilatu", almujalad althaani, Dar Alshuruqi, altabeat al'uwlaa.
-Guy Debord,” The Society of The Spectacle”, (England: Rebel, Press, Februry,2002).
-Han, B. (2019). tarjamatu: Badr Al-Din Mustafaa, "mujtamae alshafaafiati", muminun bila hududi, altabeat al'uwlaa.
-Ann Hollander, “The Look of Sickness; Seeing Through Clothes (New York: Viking. Penguin, 1988), p. 15.
-Bauman, Z. (2016). tarjamatu: Hajjaj Abu Jabr, "alkhawf alsaayili", alshabakat alearabiat lil'abhath walnashri, altabeat al'uwlaa, Bayrut.
-Agamben, G. (2015). tarjamatu: Nasser Ismail, "halat alaistithna'", madarat lil'abhath walnashri, Alqahira, altabeat al'uwlaa.
35-Christopher Lach, “The Culture of Narcissism: American Life in an Age of Diminishing Expectation”, New York: Warner Book, 1979.
- 'Arnold, D. (2016) tarjamata: mustafaa 'iibrahim fahmi, "altibi al'iimbiryalii walmujtamaeat almahaliyati", almarkaz alqawmiu liltarjamati, altabeat al'uwlaa, Alqahira.
-Joliker, B. (2017). tarjamatu: muhamad eabd alrahman 'iismaeil, hibat Abd Aleaziz Ghanim, "shrur sharikat al'adwiati", muasasat hindawiun lilnashri, altabeat al'uwlaa.
-Huxley, A. (2016). tarjamata: Marwa Sami, "ealim jadid shujaei", ealam al'adab lilbarmajiaat walnushri, Bert, altabeat al'uwlaa.
- kanghilm, G. (2016). tarjamatu: 'iias hasanu, "alaydiulujia aleilmiatu", majalat Tabayyun, 1(2).
40- kirzwil, R. (2009). tarjamatu: Ezzet Amir, "easr alalat alruwhiati", dar kalimat earabiat liltarjamat walnasri, altabeat al'uwlaa, 'Abu Dabi.
41- Robb, J. (2018). tarjamatu: Jamal Sharaf, " tarikh aljasad 'uwrubaa min aleasr alhajarii alqadim 'iilaa alhadithi", dar Alraafidin, Baghdad.