الاستمالات الإقناعية في الخطاب النبوي وتأثيرها على المتلقي: دراسة تحليلية لنماذج من حوارات النبي ﷺ.

نوع المستند : المقالة الأصلية

المؤلف

جامعة الأزهر، كلية الإعلام بنين بالقاهرة، قسم العلاقات العامة والإعلان

المستخلص

      هدفت الدراسة إلى التعرف على أبرز الاستمالات الإقناعية التي استخدمها النبي ﷺ في حواراته، وما مدى تأثير هذه الأساليب على المتلقي، وقد استخدم الباحث المنهج الاستقرائي، إلى جانب المنهج التحليلي الكيفي؛ وذلك من خلال دراسة تحليلية لنماذج من حوارات النبي صلى الله عليه وسلم، وقد توصلت الدراسة إلى العديد من النتائج، أهمها:

أن الاستمالات الإقناعية المنطقية في مقدمة استمالات الإقناع التي استخدمها النبي ﷺ، وقد جاء في مقدمة الاستمالات الإقناعية المنطقية التي استخدمها النبي ﷺ التدرج والحجاج، والقياس المنطقي، والتشبيه التبادلي، والتكرار، والتأكيد، وبناء النتائج على المقدمات، والسؤال والجواب (الحوار التفاعلي)، والدعوة إلى التفكير والتأمل، والمقارنة.
جاء في مقدمة الاستمالات الإقناعية العاطفية التي استخدمها النبي ﷺ الرفق واللين، والتعاطف والاحترام، وتجنب اللَّوم، والدعاء للمتلقي، والترهيب، والترغيب.
أظهرت الدراسة اختلاف استمالات الإقناع قلة وكثرة حسب طبيعة القضايا التي عالجها النبي ﷺ في حواراته.
كما أظهرت الدراسة أن الاستمالات الإقناعية التي استخدمها النبي ﷺ كان لها تأثير واضح وإيجابي على المتلقين؛ مما جعلهم أكثر استجابة للرسالة، وأكثر قبولًا للدعوة.

الكلمات الرئيسية

الموضوعات الرئيسية


-Muhammad, L. (2023).  astiratijiaat al'iiqnae almustakhdamat fi muealajat qadaya huquq al'iinsan fi albaramij alhawariat wamadaa tafaeul aljumhur maeaha eabr shabakat altawasul alaijtimaeii, almajalat alearabiat libuhuth alaitisal walaelam alraqamii, aljamieat alhadithat litiknulujia almaelumati, kuliyat al'iielami, 4(3),  265-301.
- Basir, J. (2023), al'asalib al'iiqnaeiat fi budkast dubamikafin eabr alyutyub, dirasat wasfiat tahliliat lieayinat min fidyuhat albudkasti, majstir, jamieat Salih Boubandir Constantine, kuliyat eulum al'iielam walaitisali.
- Mizyani, A. (2021). al'asalib al'iiqnaeiat fi mawaqie altawasul alaijtimaeii, dirasat tahliliat lilmadamin alsihiyat lisafhat wib tib eabr shabakat alfisbuk, dukturah, jamieat Batnat, kuliyat aleulum al'iinsaniat waleulum alaijtimaeiati, qism eulum al'iielam walaitisal waeilm almaktabati.
- katy, Z. (2022). dhamuj hanan, karmish salah, al'asalib al'iiqnaeiat fi alhamalat al'iielamiat liltaweiat bimakhatir fayrus kuruna eabr altilfizyun aljazayirii, dirasatan tahliliatan libarnamaj alsihat fi 'usbue ealaa Aljazayiriat althaalithat, majistir, jamieat Muhammad Alsidiyq bin Yahyaa, klih aleulum al'iinsaniat walaijtimaeiat.
- Salah, F. (2021). al'asalib al'iiqnaeiat lilealaqat aleamat watakwin alsuwrat aldhihniat fi almuasasat alkuaytiati, almajaliat aleilmiat libuhuth al'iielam watiknulujia alaitisali, jamieat Janub Alwadi, 9(2). 21-40.
- Hamad, F. (2018). aistimalat wa'asalib al'iiqnae fi alealaqat aleamati, dirasat tahliliat lilrasayil al'iielaniat almursalat min sharikat zayn alearaq, jamieat Baghdad, kuliyat al'iielami, qism alealaqat aleamati.
-Sulaiman, N. (2013). al'utur albasariat wastiratijiaat al'iiqnae fi almunazarat wal'ahadith altilfizyuniat limurashahi alriyasat fi alaintikhabat almisriat 2013 almajalat almisriat libuhuth alraay aleami, kuliyat al'iielami, 2(4),  216 - 137.
- Yusuf, H. (2022). balaghat al'asalib alhujajiat fi alhadith alnabawi, 'uslub alhiwar anmwdhjan, majalat aibn khaldun lildirasat walabhathi, (markaz Ibn alearabii lilthaqafat walnashri) 9(2).
- Hijazi, F. (2022). astiratijiaat altawasul fi alkhitab alnabawii, almajalat alduwliat lidirasat allughat wadiabha, jamieat almalik Faysal, 1(3). 115: 133.
- Alhubishi, R. (2022). dalayil alhujaaj wal'iiqnae fi alkhitab alnabawii alsharif hadith alshafaeat nmwdhjan, majalat aljamieat al'iislamiat lilughat alearabiat wadiabha, aljamieat Al'iislamiat bialmadinat Almunawarati, 4(1). 207 - 253.
- Aljilali, F. (2014). balaghat alkhitab waturuq al'iiqnaei, lughat al'ahadith alnabawiat ghayr allafziat anmwdhjan, Aljazayar, almarkaz aljamieiu tisimsilt, 2(1), 55: 72.
- Mahmud, A. (2022). 'asalib altaathir wal'iiqnae fi aldaewat almuhamadiati, majalat aldirasat al'iislamiati, almajlis al'aelaa, 2(1). 37 - 57.
- Mirza, K. (2019). al'iiqnaea; 'asalibih wawasayiluh fi manhaj alnabii sly allh elyh wslm, dirasat hadithiat tuadih kayfiat mukhatabat alnabii sly allh elyh wslm liljumhur wa'iiqnaeihim, dukturah, (jamieat Kay).
-- Balkhiri, R. (2017), "al'asalib alaitisaliat wal'iielamiat lilrasul sly allh elyh wslm fi tabligh aldaewat al'iislamiati, majalat almieyari, jamieat Al'amir Abd Aqadir lileulum al'iislamiati, kuliyat 'usul aldiyn, 42(1). 465: 499.
- Alhumaydan, I. (1996). al'iiqnae waltaathira, dirasat daewiatun, majalat jamieat al'iimami, jamieat Al'iimam Muhammad bin Sueud al'iislamiati, kuliyat aldaewat wal'iielam qism aldaewat walaihtisabi, 49(4). 241: 308.
-Sharaf aldiyn, B. (2016). "'asalib alhiwar wal'iiqnae fi daw' alsunat alnabawiat min khilal eamil alwufud dirasat hadithiat aistiqrayiyatun", almajalat aleilmiat likuliyat 'usul aldiyn waldaewat bi Alzaqaziq, jamieat Al'azhar, kuliyat 'usul aldiyn waldaewati, 1(2). 469: 502.
-Aleanzi, S. (2015). 'asalib al'iiqnae fi alhiwar alnabawii wa'atharuha al'iijabii fi eamaliat altawasuli, majalat jamieat almalik khalid lileulum alshareiat waldirasat al'iislamiati, 1(3). 65 - 137.
-Al-Aqidi, J. (2013), lughat alhikmat wa'iiqnae almukhatab fi 'uslub alkhitab alnabawii, aleadad 2, jamieat Baghdad, kuliyat altarbiat lilbanati, qism allughat alearabiat, 2(1).
-Al-Qayqat, S. (2013). 'asalib al'iiqnae watathiratuha al'iijabiat min khilal alahadith alnabawiati, jamieat Al'amir Abd Alqadir lileulum al'iislamiat Aljazayar.
-Fawdil, M. (2016).  'athar aistikhdam 'uslubi al'iiqnae almantiqiu walmunaqashat aljamaeiat fi taedil alaitijahat al'iijabiat nahw altakhaliy ean aldirasati, majalat altawasul fi aleulum al'iinsaniat walaijtimaeiati, almujalad 2 aleadad 47, jamieat Aljazayir, kuliyat aladab waleulum al'iinsaniat walaijtimaeiati.