الموضوعات المطروحة وأساليب الدعاية المستخدمة على الصفحات الإسرائيلية عبر موقع فيسبوك أثناء حرب 7 أكتوبر- دراسة تحليلية لصفحة إسرائيل تتكلم بالعربية

نوع المستند : المقالة الأصلية

المؤلف

قسم الإعلام بكلية الآداب بجامعة طنطا

10.21608/jsb.2025.363438.1894

المستخلص

في إطار الأحداث الأخيرة في سلسلة الصراع الفلسطيني الإسرائيلي الممتدة على مدى الشهور السابقة، وتحديدًا منذ السابع من أكتوبر 2023، أُجريت هذه الدراسة التي تستهدف تحليل المنشورات على صفحة "إسرائيل تتكلم بالعربية"، بصفتها إحدى أهم الصفحات الدعائية الإسرائيلية الناطقة باللغة العربية. وأُجري التحليل لمدة شهر، وقد بلغ عدد المنشورات التي تم تحليلها 208 منشورات، بالاعتماد على ثلاثة مناهج، هي: تحليل المضمون، والتحليل الموضوعي، وتحليل الخطاب.
وقد توصلت الدراسة إلى عدة نتائج، من أهمها: وجود تفاعل كبير على منشورات الصفحة، سواء في صورة الرموز التعبيرية أو التعليقات، وأشارت عينة التعليقات إلى أن أغلبيتها جاء سلبيًا، وقد لجأت منشورات الدراسة كذلك إلى استخدام تسعة عشر أسلوبًا من أشهر أساليب الدعاية، يأتي على رأسها "إطلاق اسم"، و"الشهادة"، و"الشعار"، و"اللغة الإيحائية"، و"التهويل"، وقدمت المنشورات خلال فترة التحليل سبعة موضوعات رئيسة، احتوى كل منها بدوره على عدد من الموضوعات الفرعية، ومن أهم الموضوعات: "إدانة النظام الإيراني وأذرعه بزرع الإرهاب في المنطقة"، و"إسرائيل دولة مستقلة قوية ذات جذور تحظى بالدعم العالمي"، وأظهر تحليل الخطاب كذلك أن أهم القوى الفاعلة التي ظهرت في المنشورات خلال فترة التحليل كانت دولة إسرائيل في المرتبة الأولى، ثم كل من حركة حماس وإيران، وفي الوقت نفسه جاء الإطار المرجعي السياسي ليسيطر على نصف منشورات الصفحة -خلال فترة التحليل- بفارق كبير عن بقية الأطر المرجعية، ولجأت منشورات الصفحة كذلك إلى الاعتماد على مسارات البرهنة، سواء المنطقية أو العاطفية، من خلال استخدام عدد من الأدلة والأدوات.

الكلمات الرئيسية

الموضوعات الرئيسية


- Abu Shanab, Hamza. (2017). alkhitab aldieayiyu al'iisrayiyliu khilal aleudwan ealaa ghazat eam 2014m eabr mawqie altawasul alaijtimaeii "fis buk": dirasat tahlilia (risalat majistir ghayr manshuratin). aljamieat al'iislamia (Gaza).
- brahim, Yusra. (2022). alaistimalat al'iiqnaeiat fi madamin aldieayat al'iisrayiyliat 'iiza' aljumhur aleiraqii bishabakat altawasul alaijtimaeii: dirasatan tahliliatan lisafhat 'iisrayiyl biallahjat aleiraqiat lilmudat min 1/1/20121m 'iilaa 31/12/2021ma. majalat dirasat wabuhuth 'iielamiatin, 7(4). 377-402.
- Brieger, Pedro. (2012). alsirae alearbi-ali'iisrayiyli. miayat sual wajawab ('iibrahim salih, mutarjimi). markaz dirasat alwahdat alearabiati.
- Bassam, Ahmed. (2018). aldieayat alsahyuniat eabr mawaqie altawasul alaijtimaeii. majalat alsuwrat walaitisali, 23(1). 99-118.
- Hassan, Alsayed. (2022). alyat alkhitab al'iielamii al'iisrayiylii eabr mawaqie altawasul alaijtimaeii litaswir alealaqat al'iisrayiyliat alearabiat baed mawjat alealaqat aldiblumasiat alearabiat al'iisrayiyliat al'akhirati. almajalat aleilmiat libuhuth al'iidhaeat waltilifizyun, 23(1). 173-210.
- Al-Shami, Rahim. (2016). aldieayat alsuhyuniat walharb alnafsiat dida aldaewat walmuqawamat fi Filastin. majalat Dhi qar, 20(3). 372-393.
- Abdul Majeed, Ahmed. (2023). 'asalib aldieayat al'iisrayiyliat fi taghridat ('iifikhay 'adraei) ealaa minasa (X) 'athna' eamalia (tufan al'aqsaa): dirasat tahliliata. majalat almaehadi, 15(2). 31-50.
- Awad, Heba. (2023). aldieayat al'iisrayiyliat fi minasat alfisbuk: safha " 'iisrayiyl tatakalam bialearabiati" 'unmudhaja: dirasat tahlilia (risalat majistir ghayr manshuratin). jamieat Alsharq al'awsat, Amman.
- Al-Koua, Moein. (2023). tawzif almunazamat alsahyuniat litiqniaat aldieayat biallughat alearabiat ealaa alfisbuka: dirasatan tahliliatan lisafha "qf maena". majalat aljamieat alearabiat al'amrikiat lilbuhutha, 1(2).
- Al-Koua, Moein. (2024). aldieayat alraqamiat alsahyuniat khilal aljawlat alraabieat min alharb al'iisrayiyliat ealaa qitae ghazat: safha "'iisrayiyl tatakalam bialearabiati" ealaa minasat fys buk 'unmudhaja. fi may aleabd allah, haytham qutba, mustafaa mutabawili, wafadiat bumjahid (muhariruna), astiratijiaat al'iielam walaitisal fi alhurub alraahinat min alharb alnaaeimat 'iilaa almuajahat aleaskaria (s sa269-297). dar Alnahdat alearabiati.
- Naim, Hoda. (2017). alkhitab aldieayiyu al'iisrayiyliu biallughat alearabiat nahw almuqawamat alfilastiniat eabr shabakat altawasul alaijtimaeii: dirasatan tahliliatan muqarana (risalat majistir ghayr manshuratin). aljamieat al'iislamia (Gaza).
- Haniya, Moaz. (2019). alkhitab al'iielamia "al'iisrayiyli" biallughat alearabiat fi shabakat altawasul alaijtimaeii tujah qadiat alquds: dirasatan tahliliatan muqarana (risalat majistir ghayr manshuratin). aljamieat al'iislamia (Gaza).
- Wasil, Abdel Moneim. (2002). alsirae alearabiu al'iisrayiyli. min mudhakirat wadhikrayat alfariq eabd almuneim wasala. maktabat alshuruq alduwaliati.
Abd Kadir, S., & Abu Hasan, A. S. (2014). A content analysis of propaganda in Harakah newspaper. Journal of Media and Information Warfare (JMIW)5, 73-116.
Abd Kadir, S., Lokman, A. M., & Tsuchiya, T. (2016). Emotion and techniques of propaganda in YouTube videos. Indian journal of science and technology9(S1).
Bin Zakaria, M. F. Z., & Ahmad, M. Y. (2015). Online Incivility: The Shaping of Online Discussion by MalaysiaKini. Journal of Media and Information Warfare Vol.
Braun, V., & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology3(2), 77–101.
Clarke, J. (2021). The Propaganda Model and Its Application to the Israeli Media. Unpublished Master Thesis, Staffordshire University, Faculty of Arts and Creative Technologies.
Da San Martino, G., Yu, S., Barrón-Cedeño, A., Petrov, R., & Nakov, P. (2019). Fine-Grained Analysis of Propaganda in News Article. Conference on Empirical Methods in Natural Language Processing.
Da San Martino, G., Shaar, S., Zhang, Y., Yu, S., Barr'on-Cedeno, A., & Nakov, P. (2020). Prta: A System to Support the Analysis of Propaganda Techniques in the News. Annual Meeting of the Association for Computational Linguistics.
Dimitrov, D., Ali, B. B., Shaar, S., Alam, F., Silvestri, F., Firooz, H., ... & Martino, G. D. S. (2021). Detecting propaganda techniques in memes. arXiv preprint arXiv:2109.08013.
Hamdani, S. S. M. (2017). Techniques of online propaganda: A case study of Western Sahara Conflict. International Journal of Nedia and Nass Communication (IJMJMC), 3(2), 18-24.
Hobbs, R., & McGee, S. (2014). Teaching about propaganda: An examination of the historical roots of media literacy. Journal of Media Literacy Education6(2), 56-66.
Hunter, J. (2015). Brainwashing in a large group awareness training?: the classical conditioning hypothesis of brainwashing (Doctoral dissertation).
Lasswell, H. D. (1927). The theory of political propaganda. American political science review21(3), 627-631.
Marlin, R. (2013). Propaganda and the Ethics of Persuasion. Broadview press.
Mullen, A., & Klaehn, J. (2010). The Herman–Chomsky propaganda model: A critical approach to analysing mass media behaviour. Sociology compass4(4), 215-229.
Qaddoura, R. M. (2017). Israel’S Propaganda Strategies: Case Study of the Protective Edge Operation in Gaza 2014. International Journal of Development Research7(12), 17983-1790.
Salman, M. U., Hanif, A., Shehata, S., & Nakov, P. (2023). Detecting Propaganda Techniques in Code-Switched Social Media Text. arXiv preprint arXiv:2305.14534.
Shabo, M. (2008). Techniques of propaganda and persuasion. Prestwick House Inc.
Torok, R. (2015). Symbiotic radicalisation strategies: Propaganda tools and neuro linguistic programming.
Walton, D. (1997). What is propaganda, and what exactly is wrong with it. Public Affairs Quarterly11(4), 383-413.
Welch, D. (2004). Nazi propaganda and the Volksgemeinschaft: Constructing a people’s community. Journal of contemporary history39(2), 213-238.
Woolley, S. C., & Howard, P. N. (Eds.). (2018). Computational Propaganda: Political Parties, Politicians, and Political Manipulation on Social Media. Oxford University Press.
Zainal Anuar, M. Z., & Jalli, N. (2020). “Malu Apa Bossku?” Najib Razak’s political rhetoric on Facebook post 2018 general election. In Forum Komunikasi (FK) (Vol. 15, No. 1, pp. 1-29). Faculty of Communication and Media Studies, Universiti Teknologi MARA.